Hökumətin Effektivliyi Departamentinə (DOGE) rəhbərlik edən amerikalı sahibkar İlon Mask ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyini (USAID) cinayətkar fəaliyyətdə ittiham edərək qalmaqallı bəyanatla çıxış edib. “X” sosial media hesabında Mask bildirib: “Bilirdinizmi ki, USAİD sizin vergi vəsaitlərinizdən istifadə edərək milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan COVID-19 da daxil olmaqla biosilah tədqiqatlarını maliyyələşdirir?”.
Qeyd edək ki, İlon Maskın rəhbərlik etdiyi Hökumətin Effektivliyi Departamentinin əməkdaşları ABŞ Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin Vaşinqtondakı qərargahına daxil olmağa cəhd ediblər. Onların hərəkətləri əvvəlcə agentliyin təhlükəsizlik xidməti tərəfindən dayandırılıb, lakin sonradan qurumun nümayəndələri məxfi materiallara, o cümlədən kəşfiyyat məlumatlarını ehtiva edən hesabatlara çıxış əldə edə biliblər. USAID-in Təhlükəsizlik Direktoru Con Voorhees və onun müavininin məxfi sənədləri təqdim etməkdən imtina etməsi onların müvəqqəti istefasına səbəb olub. Cavab olaraq, Hökumətin Effektivliyi Departamenti təhlükəsiz məlumatlara çıxışı təmin etmək üçün ABŞ Marşal Xidmətini cəlb etməklə hədələyib. Nəticədə Hökumətin Effektivliyi Departamentinin əməkdaşları təhlükəsizlik sistemlərinə və agentlik işçilərinin şəxsi məlumatlarına çıxış əldə ediblər. Donald Tramp administrasiyası artıq iki yüksək səviyyəli təhlükəsizlik məmuru da daxil olmaqla, USAID-in 100-ə yaxın əməkdaşını işdən çıxarıb. Mask USAID-in fəaliyyətini dayandırmalı olduğunu bildiib və təşkilatı media təbliğatını vergi ödəyiciləri hesabına ödəməkdə günahlandırıb. Fevralın 1- dən USAİD-in internet saytı fəaliyyətini dayandırıb və ertəsi gün təşkilatın “X” sosial şəbəkəsində bir milyona yaxın abunəçisi olan səhifəsi bağlanıb. Tramp administrasiyasının USAID-in yeni administratoru Mett Hopson Hökumətin Effektivliyi Departamentinin hərəkətləri ilə bağlı mübahisələr fonunda istefa verib. ABŞ Konqresi USAID-in Dövlət Departamentinin nəzarəti altında mümkün transferini müzakirə etməyə hazırlaşır. Demokratlar bunun müstəqillik qanunlarını pozduğunu deyirlər və hüquqi tədbirləri nəzərdən keçirirlər. Donald Tramp qurumun işini yoxlamaq üçün vəzifəyə gəldikdən sonra ilk gündə 90 gün müddətinə təşkilatın fəaliyyətini dayandırıb. ABŞ prezidenti Donald Tramp USAİD rəhbərliyinin “radikal dəlilərdən” ibarət olduğunu bildirib.O, bunu Vaşinqton yaxınlığındakı Endryus Hərbi Hava Qüvvələri bazasında jurnalistlərə açıqlamasında deyib: “USAİD-i radikal dəlilər idarə edir, biz onlarla bağlı qərar verəcəyik”.
Artıq USAID-in Vaşinqtonda yerləşən baş qərargahı administrasiyanın qərarı ilə bağlanıb. Agentliyin Vaşinqtondakı Ronald Reyqan binasında yerləşən baş qərargahından quruma aid lövhənin çıxarıldığı qeyd olunur. İlon Maskın rəhbərlik etdiyi department agentliyin məxfi məlumatlarının olduğu bütün kompüter sistemlərini nəzarətə götürüb. ABŞ Konqresinin Tədqiqat Xidmətinin məlumatına görə, ötən il USAID təxminən 40 milyard dollar məbləğində vəsaitə sərəncam verib. USAİD-in 1000-dən çox əməkdaşı və podratçısı bir həftə əvvəl prezident Donald Tramp administrasiyası tərəfindən tətbiq edilən qlobal ABŞ yardımının demək olar ki, tamamilə dondurulması səbəbindən artıq işdən çıxarılıb və ya məzuniyyətdədir. Bu arada “Şri Lanka Guardian” qəzeti USAID-in təxribatçı fəaliyyətini ifşa edən məqalə dərc edib. Burada deyilir: “Zunzuneo” termini, zahirən zərərsiz Kuba jarqonu olsa da, USAID-in gizli əməliyyatlarının adıdır. Özünü “demokratiya və insan haqları çırağı” adlandıran bu qurum geosiyasi müdaxilə, xarici siyasi sistemlərin manipulyasiyası və istismarı kimi daha məkrli bir gündəmlə fəaliyyət göstərir. USAİD “demokratiyanı maliyyələşdirməsi” adlandırılan hiylədir, öz əsl məqsədlərini gizlətmək üçün diqqətlə hazırlanmış hekayədir. Əsas məqsəd ABŞ-ın təsirini genişləndirmək və hökumətləri sabitsizləşdirməkdir. İfadə azadlığı platforması olsa da, “Zunzuneo” mahiyyətcə Kuba vətəndaşlarının siyasi meyllərini izləmək və hökumətdən narazılığı təşviq etmək üçün hazırlanmış gizli nəzarət əməliyyatı olub. Lakin “Zunzuneo” layihəsi təcrid olunmuş bir hal deyil. Bu, bütün dünyada USAİD-in müdaxilə təcrübəsinin daha geniş modelinin bir hissəsidir. Venesuelada agentlik ölkədə sabitliyin pozulmasına töhfə verən Nikolas Maduro hökumətinə qarşı çıxan müxalifət hərəkatlarının maliyyələşdirilməsində fəal iştirak edir. USAID-in fəaliyyəti siyasi gərginliyi və daxili parçalanmaları artıraraq Venesuelanı daha da parçalanmış vəziyyətə salıb. Eynilə, USAID Rusiya ilə Qərb arasında geosiyasi çəkişmənin əsas oyunçusudur. Onun Ukraynadakı siyasi çevrilişdəki rolu yaxşı sənədləşdirilmişdir. Məlumatlara görə, agentliyin verdiyi maliyyə yardımı Ukrayna əhalisini daha da qütbləşdirərək rusiyayönlü liderlərin vəzifədən uzaqlaşdırılması və onların qərbyönlü siyasətçilərlə əvəzlənməsi səylərinə töhfə verib. Venesuela və Ukraynadan başqa, USAID-in Yaxın Şərq və Şimali Afrikada mövcudluğu heç də az mübahisəli deyil. Misir və Liviya kimi ölkələrdə agentlik müxalifət qruplarını dəstəkləməkdə iştirak edib. Onun Qahirədə siyasi keçid prosesində iştirakı Hüsnü Mübarəkin devrilməsindən sonra yaranan xaosa töhfə verdi və illərlə qeyri-sabitliyə və şiddətli qarşıdurmaya səbəb oldu. USAID-in fəaliyyəti təkcə geosiyasi müdaxilə və rejim dəyişikliyi ilə məhdudlaşmır. Agentlik cinsi istismar, korrupsiya və istismarla bağlı bir sıra qalmaqallarda da əli olub. USAID-in Şri-Lankadakı əməliyyatlarında geniş yayılmış sui-istifadə halları barədə məlumatlar var, lakin agentliyin məsul şəxsləri məsuliyyətə cəlb edilməyib və bu, onun nüfuzuna daha da xələl gətirib. Həqiqəti gizlətmək təcrübəsi başqa ölkələrə də yayılır. Haitidə USAİD həssas insanları maliyyə cəhətdən istismar etməkdə ittiham olunur. 2010-cu ildə baş vermiş dağıdıcı zəlzələdən sonra agentlik ölkədə aparılan yenidənqurma işlərində fəal iştirak edib. Bununla belə, Haiti xalqı üçün nəzərdə tutulan yardımın böyük hissəsinin siyasi məqsədlərə yönəldildiyi, pulun böyük hissəsinin yerli əhaliyə deyil, Amerika podratçılarına və şirkətlərinə fayda verən proqramlara yönəldildiyi barədə məlumatlar ortaya çıxdı. USAID-in fəaliyyətində hesabatlılığın olmaması onun işinin mühüm aspektlərindən biridir. Agentlik öz müdaxilələrinin nəticələri ilə məşğul olmaq istəmədiyini dəfələrlə nümayiş etdirib. Korrupsiya, sui-istifadə və ya geosiyasi manipulyasiya olsun, USAID hesabatlılıqdan yayınmaq üçün heyrətamiz bacarıq nümayiş etdirdi. Bütün dünyada agentliyin fəaliyyəti dəstəklədiyini iddia etdiyi çox demokratik dəyərləri sarsıdır. Agentliyin Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi ilə sıx əlaqəsi onun xarici siyasətdəki rolunu daha da çətinləşdirir. USAID uzun müddətdir ki, agentliyin əməliyyatları üçün cəbhə rolunu oynamaqda ittiham olunur. Bu, agentliyin işinin əsl mahiyyəti ilə bağlı ciddi suallar yaradır. Həqiqətənmi demokratiya və insan haqlarını təşviq etməkdir, yoxsa Amerika imperializmini inkişaf etdirmək üçün bir vasitədir? Humanitar yardım və kəşfiyyat əməliyyatları arasındakı sərhəd bulanıqlaşıb və bu, çoxlarının USAİD-in missiyasının dürüstlüyünü şübhə altına alıb”.
Nahid SALAYEV
