İqlimdəki dəyişikliklər bir sıra psixoloji problemlərə səbəb ola bilər.
İstanbul Aydın Universitetinin Tibb fakültəsinin Psixiatriya kafedrasının müəllimi, professor Umut Mert Aksoy iqlim dəyişikliyinin bəzi insanlarda narahatlıq, depressiya və qeyri-adekvatlıq hisslərinə necə gətirib çıxara biləcəyinin psixoloji təsirini təhlil edib.
Genetik xüsusiyyətlər, travmatik hadisələr, fiziki xəstəliklər və sosial mühit kimi amillər uzun müddət psixi sağlamlıq problemlərinin səbəbləri kimi qəbul edilsə də, iqlim dəyişikliyinin təsiri psixoloji sıxıntıya əhəmiyyətli “töhfə” kimi diqqəti cəlb edir.
Anadolu Agentliyinə (AA) müsahibə verən Aksoy iqlim dəyişikliyinin əsas aspekti olan qlobal istiləşmənin insanların psixoloji rifahına dünya miqyasında təsir etdiyini açıqlayıb. O, vurğulayıb ki, iqlim dəyişikliyinin yaratdığı narahatlıq və depressiv əhval-ruhiyyə getdikcə adi hala çevrilir və bir çoxları üçün gələcəklə bağlı qeyri-müəyyənliyə səbəb olur.
"İqlimdəki dəyişikliklər bir sıra psixoloji problemlərə yol aça bilər", - deyən Aksoy, bu dəyişikliklərin xüsusilə gənclərə təsir etdiyini bildirib. "Gücsüzlük, çarəsizlik və ümidsizlik hissləri çox vaxt fərdlər vəziyyəti dəyişdirə bilməyəcəklərinə inandıqları zaman yaranır. Bu, xroniki narahatlıq, depressiya və bu emosiyaların öhdəsindən gəlməyə çalışmaqda qeyri-adekvatlıq hissinə səbəb ola bilər."
Aksoy gələcəklə bağlı qeyri-müəyyənlik hisslərinin narahatlıq yaşama ehtimalını artırdığını da vurğulayıb. O, bir çox gənclərin gələcəyə təsir etmək qabiliyyətinə inam çatışmazlığı ilə mübarizə apardığını və bunun da narahatlıq hisslərini daha da gücləndirdiyini qeyd edib.
Bu narahatlıqlara cavab olaraq Aksoy iqlim dəyişikliyi ilə bağlı məlumatlılığın artırılmasının və gənclərin narahatlıqlarını idarəetmə yollarının müzakirəsinin həll yolları tapmaq üçün əsas ola biləcəyini təklif edib. Vurğulayıb ki, siyasi müzakirələr və yüksək ekoloji maarifləndirmə psixoloji stressi azaltmağa kömək edə bilər: "Şəxslər kömək istədikləri hallarda biz onların mübarizə mexanizmlərini və idrak çevikliyini gücləndirməyə diqqət yetiririk. Biz, həmçinin onlara problemlərin öhdəsindən daha yaxşı gəlmək bacarıqlarını inkişaf etdirməkdə, eləcə də onların təbiətə və iqlimə təsirini artırmaq yollarını tapmaqda kömək edirik."
Mövsümi dəyişikliklər
Aksoy mövsüm dəyişiklikləri ilə əhval pozğunluqları arasındakı əlaqəni də vurğulayıb. Qeyd edib ki, 20-30 yaşarası insanlar iqlim dəyişikliyindən qaynaqlanan çətinliklə qarşılaşdıqda tez-tez kömək axtarırlar: "İqlim dəyişikliyinin psixiatrik pozğunluqlara səbəb ola biləcəyini bilirik. Xüsusilə payız-qış fəsilləri əhval-ruhiyyənin pozulmasına səbəb ola bilər. Qlobal iqlim dəyişiklikləri əhəmiyyətli stresslər kimi çıxış edərək, qeyri-müəyyənlik, gücsüzlük və təbiət üzərində nəzarətin itirilməsi hissi yaradır".
Aksoyun sözlərinə görə, həyatlarının başlanğıcında gələcəklərini qurmaq və harada yaşayacaqlarını seçmək istəyən gənclər iqlim dəyişikliyinin psixoloji təsirlərinə qarşı xüsusilə həssasdırlar. Dayanıqlılığın yaradılmasına və iqlim narahatlığının aradan qaldırılmasına diqqət yetirməklə, Aksoy fərdlərə ətraf mühit dəyişikliklərinin psixoloji təsirləri ilə daha yaxşı mübarizə apara biləcəyimizə inanır.
Nubar Süleymanova, “İki sahil”
