Son üç ildə Azərbaycan regional nəqliyyat və logistika qovşağı kimi mövqeyini möhkəmləndirərək Zəngəzur dəhlizinin dəmir yolu və yol infrastrukturunun inkişafı üzrə layihələri davamlı şəkildə həyata keçirir.
Veteninfo.az xəbər verir ki, Türkiyə mətbuatında çıxan son xəbərlərə görə, Türkiyədə Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu layihəsi ilə bağlı işlərə başlanılıb. Yaxın beş il ərzində Zəngəzur dəhlizinin əsas seqmentində – Türkiyənin dəmir yolu şəbəkəsini Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR) birləşdirən 223,9 km dəmir yolu xəttinin tikintisinin başa çatdırılması nəzərdə tutulur.
Bu gün əksər qlobal güc mərkəzləri Azərbaycanı son dörd il ərzində Cənubi Qafqazın nəqliyyat və logistika landşaftında baş verən dəyişikliklərin əsas benefisiarı kimi tanıyır. Avropa dövlətləri, Rusiya, Türkiyə, Çin və Mərkəzi Asiya ölkələri Orta Dəhliz çərçivəsində Azərbaycan ərazisindən tranzit marşrutlarının yaradılması istiqamətində müxtəlif təşəbbüsləri fəal şəkildə irəli sürürlər. Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolu xətti ilə yüklərin daşınmasını da əhatə edən multimodal dəniz və dəmir yolu dəhlizi olan Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutunun (TİTR) son yeddi il ərzində istismarı da daxil olmaqla, bu iş sürətlə davam edir.
Caliber.Az saytında bu mövzuda dərc olunan məqalədə isə qeyd edilir ki, Şərq-Qərb marşrutu üzrə sürətlə artan yükdaşıma həcmini nəzərə alaraq, Azərbaycan ötən il Bakı-Tbilisi-Qars (BTQ) dəmir yolunun Gürcüstan hissəsinin modernləşdirilməsini başa çatdıraraq, onun ötürücülük qabiliyyətini ildə 1 milyon tondan 5 milyon tona çatdırıb. Bununla belə, Orta Dəhliz boyunca yükdaşımaların gələcək artım potensialı artdıqca, daha böyük yükdaşıma imkanları tələb olunacaq. Rusiya-İran yük tranzitinin genişləndirilməsi planlarını nəzərə alaraq, “Şimal-Cənub” layihəsi üçün də analoji tələb proqnozlaşdırılır. Müvafiq olaraq, Azərbaycan üzərindən Türkiyə və İran istiqamətində tranzit üçün əlavə tutuma ehtiyac xeyli artacaq. Məhz buna görə də Azərbaycan 44 günlük qalibiyyətli Vətən Müharibəsindən sonra həyata keçirdiyi nəqliyyat və logistikanın şaxələndirilməsi siyasətinin tərkib hissəsi kimi Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonunda yol infrastrukturunun tikintisi və dəmir yolu xətlərinin çəkilməsi təşəbbüsü ilə çıxış edir.Bu il yanvarın sonunda nəqliyyatın inkişafı ilə bağlı keçirilən müşavirədə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev xatırladıb ki, Ermənistanın destruktiv mövqeyinə baxmayaraq, Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində əməli addımlar atır.
“Zəngəzur dəhlizi artıq dünyada qəbul edilmiş ifadə, qəbul olunmuş termindir. Təbii ki, biz bu dəhlizin açılması üçün əməli addımlar atırıq. Horadiz-Ağbənd dəmir yolunun 60 faizi, Bərdə-Ağdam dəmir yolunun isə 94 faizi tamamlanıb”, – deyə prezident bildirib.
Saytın məqaləsində “İran İslam Respublikası ilə müvafiq razılıq əldə olunub və hazırda Ermənistandan yan keçən avtomobil körpüsünün tikintisi ilə bağlı layihə həyata keçirilir. Yəqin ki, bu il başa çatdırılacaq”.-deyə vurğulanır və qeyd edilir ki, Azərbaycan transsərhəd beynəlxalq Horadiz-Ağbənd dəmir yolu infrastrukturunun tikintisini müstəqil şəkildə maliyyələşdirir. Cəbrayıl və Zəngilan rayonlarından keçən 110,4 kilometrlik birxətli dəmir yolunun Ağbənd sərhəd qəsəbəsinə qədər olan hissəsinin artıq yarısından çoxunun təməli qoyulub. Bu layihə çərçivəsində üç tunel, onlarla körpü, səkkiz dəmir yolu stansiyası, üç tunel, 47 körpü, beş yerüstü piyada keçidi, yeddi yeraltı piyada keçidi, müxtəlif qalereya və istinad divarları, eləcə də müxtəlif təyinatlı digər mühəndis tikililərinin tikintisi nəzərdə tutulub.Bundan əlavə, layihə 110,4 km uzunluğunda elektrik təchizatı, rabitə və siqnalizasiya sistemlərinin layihələndirilməsini nəzərdə tutur. Horadiz-Ağbənd dəmir yolu layihəsi Türkiyə podratçılarının cəlb edilməsi və qabaqcıl texnologiyaların tətbiqi ilə çətin dağlıq ərazidə həyata keçirilir. Tikinti-quraşdırma işləri üç mərhələdə aparılır və bu ilin sonu və ya gələn ilin əvvəlində başa çatdırılması nəzərdə tutulur.
Sayt yazır ki, “Horadiz-Ağbənd dəmir yolu xəttinin tikintisi ilə bağlı işlərin təxminən 60%-i tamamlanıb: tunellərdən birində işlər tam başa çatıb, ikinci tuneldə qazma işləri aparılır. Bütün layihələndirmə işləri başa çatıb, tikinti işləri davam edir”, – Railways Azərbaycan Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Rövşən Rüstəmov bildirib.
Məlum olduğu kimi, 2020-ci il noyabrın 10-da təslim olduqdan sonra Ermənistan materik Azərbaycanla onun ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR) arasında nəqliyyat əlaqələrinin yaradılmasını açıq şəkildə bildirən öhdəliklər götürdü. Sonrakı tədqiqatlar müəyyən etdi ki, Ağbənddən (Azərbaycan) Yeraşxa (Arazdeyen, Ermənistan) uzanan 46 kilometrlik dəmir yolu xətti mülayim iqlimi xəttin ilboyu fəaliyyət göstərdiyi əlverişli Araz düzündən keçir. Onun tikintisinin təxminən 230 milyon dollara başa gələcəyi təxmin edilir.
Bununla belə, Bakı və onun Zəngəzur dəhlizinin həyata keçirilməsində tərəfdaşları alternativ marşrut variantlarını da nəzərə alırlar. Konkret olaraq, 2022-ci il martın 11-də Azərbaycan və İran hökumətləri İran ərazisindən keçməklə Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonu ilə NMR arasında yeni kommunikasiya əlaqələrinin yaradılmasına dair memorandum imzalayıblar. Layihəyə Araz çayı üzərində dörd sərhəd körpüsünün tikintisi və Naxçıvanda həm dəmir yolu, həm də avtomobil yolunun birləşdirilməsi ilə İmişlidən (Azərbaycan) Parsabada (İran) 55 km uzunluğunda avtomobil yolu və paralel dəmir yolu xəttinin çəkilməsi daxildir.
2023-cü ilin oktyabrında Zəngilan rayonunun Ağbənd qəsəbəsi yaxınlığında yeni avtomobil körpüsünün və gələcək sərhəd-gömrük infrastrukturunun təməlinin qoyulması ilə bağlı İranla birgə mərasim keçirilib. Yeni körpü 123,5 km uzunluğunda olan Horadiz-Cəbrayıl-Zəngilan-Ağbənd yolunun əsas tərkib hissəsidir və nəticədə Naxçıvan Muxtar Respublikasının (MR) nəqliyyat şəbəkəsinə qoşulacaq və Türkiyə istiqamətində marşrut təmin edəcək. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin (ADY) sədri Rövşən Rüstəmovun sözlərinə görə, hazırda NMR-də dəmir yolu xətlərinin yenidən qurulması üçün tam layihə sənədləri hazırlanır.Türkiyənin nəqliyyat vektoru Zəngəzur dəhlizinin növbəti mühüm hissəsidir. Ötən il Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Abdulkadir Uraloğlu Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR) dəmir yolu şəbəkəsinə birləşdirəcək Türkiyə hissəsinin – Qars-İğdır-Aralık-Dilucu dəmir yolunun tikintisi üçün hazırlıq işlərinin başa çatdığını dəfələrlə elan edib.Türkiyənin “Sabah” qəzetində dərc olunan son məlumata görə, Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu layihəsi ilə bağlı işlərə rəsmən başlanılıb.
Qəzet Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolunu “müasir İpək Yolunun bir hissəsi” adlandıraraq, “Tikinti işlərinin beş il ərzində başa çatdırılması planlaşdırılır ki, bu da Qars ilə Azərbaycan sərhəd-keçid məntəqəsi arasında “Dilucu” sərhəd keçid məntəqəsi arasında gediş-gəliş müddətini cəmi bir saat yarıma endirəcək”. Türkiyə nəşrinin verdiyi məlumata görə, layihənin əsas işi iki türk şirkətinə – Kalyon və Cengiz İnşaata həvalə edilib. Onlar artıq yüzlərlə mütəxəssisi səfərbər edib, bəziləri İğdırdakı tikintidə işləyir. Layihənin icrasını sürətləndirmək üçün əlavə tikinti sahələrinin yaradılması nəzərdə tutulur.Daha əvvəl Türkiyə mətbuatı bu layihə çərçivəsində 10 körpünün və 144 yeraltı keçidin tikiləcəyini bildirmişdi. Qars-İğdır-Naxçıvan dəmir yolu 160 km/saat sərnişin qatarının sürəti üçün nəzərdə tutulub. Türkiyə ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR) arasında yeni dəmir yolunun ötürücülük qabiliyyətinin ildə 5,5 milyon sərnişin və 2 milyon ton yük olması planlaşdırılır. Gələcəkdə bu yeni “polad” marşrutunun mövcud Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə inteqrasiyası da planlaşdırılır. Yeni dəmir yolunun açılışı ilə Türkiyənin Qars və İğdır şəhərləri ilə yanaşı, Naxçıvanın da əsas beynəlxalq ticarət mərkəzlərinə çevrilməsi gözlənilir.
Vətəninfo.az
