Panama prezidenti Xose Raul Mulino ABŞ dövlət katibi Marko Rubio ilə görüşdən sonra ölkəsinin Çinin “Bir Kəmər, Bir Yol” təşəbbüsü ilə bağlı Çinlə imzalanmış memorandumu davam etdirməyəcəyini açıqlayıb.
Üstəlik, Mulino 2017-ci ildə imzalanmış memorandumdan vaxtından əvvəl çıxmaq imkanını nəzərdən keçirəcəklərini bildirib. Bu, ABŞ prezidenti Donald Trampın Panama ilə Çin arasındakı bu tərəfdaşlığı Birləşmiş Ştatlar üçün təhlükə hesab etdiyini və Panamanı nəticələrlə hədələdiyini bəyan etdikdən sonra baş verib. Rubio qeyd olunan nəticələri ölkə rəhbərliyinə çatdırıb.
Tramp, həmçinin bu yaxınlarda Çinə, eləcə də qonşu Meksika və Kanadaya tariflərin artırılması haqqında sərəncam imzalayıb. Onun Qrenlandiya məsələsində mövqeyi və ardıcıllığı hamıya məlumdur. Trampın hərəkətləri göstərir ki, o, faktiki olaraq qlobal təsir sferalarının yenidən bölüşdürülməsi prosesinə daha sərt mərhələ təqdim edir. Trampın Çinin “Bir Kəmər, Bir Yol” təşəbbüsünü effektiv şəkildə hədəf aldığını nəzərə alsaq, Panama məsələsi burada əhəmiyyətlidir.
Çinin təşəbbüsü birbaşa ABŞ “domenləri” yaxınlığında hədəfə alınır, lakin bu, Tramp administrasiyasının daha uzaq və ya belə demək mümkündürsə, Çinə yaxın zonalarda nə edəcəyi sualını doğurur. Burada təbii ki, Qafqazdakı status-kvo da vacibdir. Məlum olduğu kimi, ABŞ-nin əvvəlki administrasiyasının yüksək dərəcəli diplomatları Mərkəzi Asiyadan Azərbaycan-Ermənistan-Türkiyə və Aralıq dənizi marşrutu olan Orta Dəhlizin ABŞ üçün prioritet olduğunu, o cümlədən Çinin ticarət yollarından yan keçmək baxımından əhəmiyyətli olduğunu bəyan etmişdilər.
Bu, Tramp üçün prioritet olaraq qalmağa davam edir, yoxsa o, Çini ABŞ-yə daha yaxın ərazilərdə saxlamağa və məhdudlaşdırmağa diqqət yetirəcək, daha uzaq ərazilərdə isə Çin və digər ölkələr də daxil olmaqla, “sövdələşmə” məkanını artıra bilər? Trampın bu məsələdə mövqeyinin konkretliyini başa düşmək və aydınlaşdırmaq üçün onu da qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistan yolların blokadadan çıxarılması ilə bağlı çoxdan razılaşdırılmış Zəngəzur dəhlizi layihəsini həyata keçirmək istəmir.
Bu proseslərin oktyabrın sonunda Co Baydenin İlham Əliyev və Nikol Paşinyana məktublarının çatdırılmasından sonra da davam etdirilməsi bəlkə də önəmlidir. Tramp prezidentliyinin ilk günlərindən etibarən Baydenin bir çox qərarını ləğv etdi, bəs məktublar haqqında nə demək olar?
