Qızılın bir unsiyasının qiyməti 2870 dolları ötüb. Buna səbəb isə qızılın alışının rekord səviyyəyə çatması, mərkəzi bankların alışlarının artması, inflyasiya narahatlıqları və qloballaşma qorxularıdır. Əlavə olaraq Tramp hökumətinin tətbiq etdiyi ticarət tarifləri təhlükəsiz liman aktivlərinə olan tələbi daha da artırır.
Valyuta.az xəbər verir ki, qızılın dayanmadan artan qiymətləri bazarlarda birmənalı qarşılanmayıb, qiymət rekordlarını sındırıb və il başından bu yana təxminən 10% yüksəlib.
Bu da 1980-ci ildən bu yana eyni vaxtda müşahidə olunan ən yüksək bahalaşma sürəti hesab olunur. Bu proseslər isə sərmayədarlarda yeni bir qızıl dövrünün başlanğıcı olub-olmaması ilə bağlı suallar yaradıb.
Mərkəzi bankların alımlarını sürətləndirməsi və geopolitik gərginliklərin təhlükəsiz liman aktivlərinə olan tələbi artırması səbəbindən bir çox insan bunun qızıl üçün yeni bir dövrün başlanğıcı olub-olmamasını sorğulayır.
Çərşənbə günü səhər Avropada qızılın bir unsiyasının qiyməti 2870 dolları keçərək, sərmayədarların, xüsusən də mərkəzi bankların artan iqtisadi qeyri-müəyyənlik şəraitində qızıl külçələrinə axın etməsi ilə təsirli artımını davam etdirib.
Qızıl adətən ABŞ dollarının zəifləməsi, xəzinədarlıq gəlirlərinin azalması və ya Federal Ehtiyat Sisteminin (FED) faiz dərəcəsinin azaldılması gözləntilərindən faydalansa da, bu dəfə prosesin daha dərin struktur qüvvələrin gücləndirildiyi görünür.
“Crescat Capital” ın makrostrateqi Otavio Kosta deyib ki, dünyaya qızılın əhəmiyyəti ilə bağlı real tarixi dərs keçirilir. Kostanın fikrincə, bir çox makroiqtisadi qüvvələr keçmiş iqtisadi böhranları xatırladan amillərin birləşməsini vurğulayaraq qızılı daha da yüksəldir.
Onun sözlərinə görə, dövlət borclarının səviyyəsi 1940-cı illərin borc böhranını xatırladan tarixi zirvələrə çatarkən, inflyasiya təzyiqləri də 1970-ci illərin çətinliklərini xatırladan yollarla artır.
Bu arada, fond bazarlarında aktivlərin həddindən artıq qiymətləndirilməsi 1920 və 1990-cı illərin maliyyə ifratlarını xatırladır.
ABŞ-ın maliyyə kəsiri genişləndikcə və G7 iqtisadiyyatları istehsalın canlanması və qloballaşma dövrünə qədəm qoyduqca, qızıl getdikcə daha çox maliyyə qeyri-sabitliyinə qarşı qoruma vasitəsi kimi görünür.
Qızılın yüksəliş trendinin arxasında duran əsas amil mərkəzi bankların görünməmiş alış tempidir.
Ümumdünya Qızıl Şurasının son hesabatına görə, təkcə 2024-cü ildə mərkəzi banklar ardıcıl üçüncü il üçün 1000 tondan çox qızıl alıb və dördüncü rübdə alışlar kəskin sürətlənərək 333 tona çatıb.
“Topdown Charts”ın tədqiqat direktoru Kallum Tomas deyib ki, qlobal ehtiyatların qızıla ayrılması son 10 ildə iki dəfə artıb və bu, ABŞ-ın maliyyə dayanıqlığı və geosiyasi narahatlıqları nəzərə alınmaqla, çox güman ki, davam edən tendensiya olacaq.
“Goldman Sachs”ın hesablamalarına görə, 2022-ci ildə Rusiya mərkəzi bankının aktivləri dondurulduqdan sonra, London bazarında qlobal mərkəzi bank tələbi 5 dəfə artıb və bu, potensial maliyyə məhdudiyyətləri ilə bağlı artan qorxuları əks etdirir.
Hesablamalarda qeyd olunub ki, əmtəələr arasında "ən yüksək gəlirli ticarət" kimi mövqeyini qoruyan qızılda yüksəliş davam edir.
“Goldman Sachs”ın əmtəə analitiki Samantha Dart-ın sözlərinə görə, qızılın qiymətinin artması geosiyasi neft tədarükünün pozulması və borc qorxuları da daxil olmaqla müxtəlif risklərə qarşı güc vasitəsi kimi görünür.
ABŞ prezidenti Donald Tramp fevralın 4-dən qüvvəyə minəcək Çindən idxala 10 faizlik gömrük rüsumu tətbiq etdiyini açıqlayıb.
Buna cavab olaraq, Çin ABŞ mallarına tariflər, kritik minerallara ixrac qadağaları və antiinhisar araşdırmaları kimi əks tədbirlər gördü.
“Goldman Sachs”ın iqtisadçısı Jan Hatzius Çindən idxal edilən mallara, gömrük rüsumlarına daha 20 bənd əlavə edilərək, Avropa İttifaqından avtomobil idxalına yeni gömrük rüsumunun əlavə edilməsi ilə bu ticarət gərginliyinin artacağını gözləyir.
Qızılın qiymətinin yüksəlməsi fonunda, ABŞ-a tədarüklər artdıqca treyderlər mərkəzi banklardan külçə qızıl borc almağa can atdıqları London qızıl bazarında fasilələr barədə xəbərlər yayılıb.
"Reuters" keçən həftə mərkəzi banklar üçün qızıl saxlayan İngiltərə Bankının (BoE) dörd həftəyə qədər gecikmələr yaşadığını bildirdi.
Tələsik treyderlərin COMEX birjasında riskləri hedcinq etməsi və ABŞ fyuçersləri ilə London spot qiymətləri arasında qiymət mükafatından istifadə etməsi ilə bağlıdır.
Lakin “Metals Daily”nin baş icraçı direktoru Ross Norman narahatlıqları rədd edərək deyib ki, qızıl qıtlığı deyil, müvəqqəti və ilk növbədə logistik dəyişiklikdir.
Qızıl Londondan Nyu-Yorka İsveçrə vasitəsilə daşınır, çünki ABŞ alıcıları standart 400 unsiyalıq külçələrdən daha kiçik kilobar tələb edirlər. İsveçrə emalı zavodları qızılın konvertasiyası ilə məşğuldur, bu, gecikmələrə səbəb ola bilər, lakin qızıl bazarında normal bir prosesdir. Norman narahatlığın şişirdilmiş olduğuna inanır.
London Külçə Bazarı Assosiasiyasının kassa statistikasına görə, hazırda Londonda təxminən 8,710 ton qızıl var. Nyu-Yorka 435 ton daşınsa da, bu məbləğ ümumi tədarükün çox kiçik bir hissəsini təşkil edir.
Gümüş qiymətlərində hansı dəyişikliklər olacaq?
Qızıldan fərqli olaraq, gümüş əhəmiyyətli sənaye tətbiqlərinə malikdir və onu qiymətli metal və sənaye əmtəəsi arasında hibrid kimi hərəkət edir.
Kallum Tomas hesab edir ki, gümüş halhazırda qızıla nisbətən aşağı qiymətləndirilir və bu il qlobal sənaye istehsalında gözlənilən sürətlənmədən faydalana bilər.
O deyib ki, əsas metallar və böyüməyə həssas əmtəələrin bundan əhəmiyyətli dərəcədə faydalanacağı ehtimal olunur və buna görə də gümüş bəzi makro proseslərdən keçməlidir.
Qızılın daha da yüksəlməsi mümkündürmü?
Qızılın sürətlə bahalaşmasına baxmayaraq, bəzi göstəricilər prosesin hələ bitmədiyini göstərir.
Davud
