Xatırladaq ki, 2014-cü ilin iyulunda Amsterdam-Kuala-Lumpur reysi ilə uçan "Malaysia Airlines" aviaşirkətinə məxsus "Boeing-777" təyyarəsi Ukraynanın cənub-şərqində vurulmuş və 298 nəfər həlak olmuşdu. Beynəlxalq araşdırmalar təyyarənin Rusiyaya məxsus silahla vurulduğunu sübut etsə də, Moskva məsuliyyəti öz üzərinə götürməyərək Ukraynanı günahlandırmağa davam edir.
Bakı Dövlət Universitetinin professoru, politoloq Əlimusa İbrahimov bildirib ki, Kreml qəzanın baş vermə səbəblərini kənarda axtarmaqla məsuliyyətdən boyun qaçırmağa çalışır:
"Azərbaycan Hava Yolları"na məxsus təyyarənin ötən il dekabrın 25-də qəzaya uğraması ilə bağlı Qazaxıstan Nəqliyyat Nazirliyinin gözlənilən hesabatının ilkin versiyası açıqlandı. Rusiya tərəfinin bu hesabatın ortalığa çıxması ilə sərnişin təyyarəsinin onun hərbçiləri tərəfindən vurulduğunu təsdiq edəcəyi, Azərbaycan xalqı və dövlətindən üzr istəyəcəyi, Azərbaycana və qəza nəticəsində həlak olmuş, ziyan çəkmiş şəxslərin ailələrinə kompensasiya ödəyəcəyi gözlənilirdi. Amma gözləntilərin əksinə olaraq Kreml yenə də qəzanın baş vermə səbəblərini kənarda axtarmaqla məsuliyyətdən boyun qaçırmağa çalışır. Bütün sübutların Rusiyaya tərəf yönəlməsinə baxmayaraq Kreml hadisənin onun hərbçilərinin günahı üzündən baş verməsini təkzib etməkdə davam edir".
Siyasi şərhçi Rusiyanın öz günahını boynuna almasına mane olan səbəbləri açıqlayıb:
"Kremlin Azərbaycan hərbi təyyarəsinin rus əsgərləri tərəfindən vurulmasına görə məsuliyyəti öz üzərinə götürmək istəməməsi həm siyasi, həm də strateji amillərlə izah oluna bilər:
1. Azərbaycanla diplomatik böhranın qarşısını almaq
Rusiya Azərbaycanla mürəkkəb, lakin strateji əlaqələr saxlayır. Məsuliyyətin birbaşa etirafı Moskvanın Cənubi Qafqazdakı təsirini sarsıdaraq əlaqələrə ciddi zərbə vura bilər. Azərbaycan müstəqil xarici siyasətini, o cümlədən Türkiyə və Qərb dövlətləri ilə tərəfdaşlıq əlaqələrini gücləndirər. Kreml çox güman ki, məsuliyyətdən boyun qaçırmaqla Bakını Rusiyanın orbitindən daha da uzaqlaşmağa təhrik etməkdən çəkinmək istəyir.
2. Rusiyanın sülhməramlı və arbitr rolunun qorunub saxlanması
Rusiya, xüsusilə 2020-ci il müharibəsindən sonra Dağlıq Qarabağa sülhməramlıları yerləşdirməklə özünü Cənubi Qafqazda əsas güc vasitəçisi kimi görür. Məsuliyyəti etiraf etmək onun hərbi qüvvələrinin etimadını sarsıda və Kremlin regionda neytral vasitəçi kimi çıxış etmək qabiliyyətini şübhə altına ala bilər.
3. Daxili hərbi məsuliyyət və nüfuz
Əgər Rusiya hərbçiləri Azərbaycan təyyarəsini səhvən vurduğunu açıq şəkildə etiraf etsələr, bu, onun hərbi qüvvələrinin tərkibində komanda-nəzarət uğursuzluqları ilə bağlı suallar doğuracaq. Rusiyanın Ukraynada uzun sürən münaqişə ilə məşğul olduğu bir vaxtda Kreml düşmənlərinin istifadə edə biləcəyi hərbi zəiflikləri ifşa etməəmək üçün ehtiyatlı davranır.
4. Hüquqi və maliyyə məsuliyyətindən qaçmaq çəhdi
Təqsirinin rəsmi etirafı Azərbaycan üçün təzminat və ya digər hüquqi tədbirlər tələb etmək üçün qapı aça bilər. Rusiyanın sanksiyalar və müharibə xərcləri ilə bağlı iqtisadi çətinliklərini nəzərə alsaq, o, əlavə maliyyə yüklərindən qaçmaq istəyə bilər.
5. Bu günə qədər baş vermiş və gələcəkdə baş verə biləcək oxşar hadisələr üçün presedent
Rusiyanın xarici dövlətlərin iştirakı ilə baş verən hərbi qəzalara görə məsuliyyəti azaltmaq və ya açıq şəkildə rədd etmək tarixi var. Oxşar taktikalar 2014-cü ildə Malayziya Hava Yollarına məxsus MH17 reysinin Ukrayna üzərində vurulmasından sonra da tətbiq edilmişdi. Burada Moskva çoxlu sübutlara baxmayaraq məsuliyyəti öz üzərinə götürməkdən imtina etməkdə davam edir. Eyni strategiyaya riayət etməklə, Kreml günahdan yayındırmaq və vəziyyəti idarə etmək məqsədi güdür.
6. Regionda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsinin güclənəcəyindən doğan təşviş.
Digər postsovet ölkələri kimi Azərbaycanda da Rusiyanın təhlükəsizliyi və suverenliyindəki rolu ətrafında fəal müzakirələr aparılır. Məsuliyyəti etiraf etmək Azərbaycanda anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsini alovlandıra, onun Türkiyə və Qərbə istiqamətlənməsini daha da sürətləndirə bilər".
Əlimusa İbrahimov sonda əlavə edib ki, bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycanın bu məsələdə tutduğu ciddi mövqenin sonda Rusiyanın etirafı ilə nəticələnəcəyinə inananlar yetərincədir.
Səidə Ramazanova
