Vətəndaşların naməlum şəxslərdən gələn saxta SMS-lər, zənglər, bank kartları haqqında məlumatların tələb edilməsi və pul vəsaitinin oğurlanması geniş yayılıb və indi bu cür cəhdlərlə qarşılaşmayan və ya özü kiberfırıldaqçıların qurbanı olmayan çox az insan var.
Süni İntellektin (Sİ) meydana çıxması ilə xaricdə yeni aldatma növü yayılıb və bu, tezliklə Azərbaycanda da görülə bilər: Sİ bir nəfərin yaxınının səsini təqlid edir, mobil telefonla ona zəng edir, həm də telefonda "abunənin" adı və nömrəsi görünür və dələduz ailə üzvünün səsi ilə probleminin həlli üçün ona təcili pul göndərməyi xahiş edir. Sİ qohumun və ya dostun təkcə səsi deyil, həm də danışıq tərzini təqlid edir. Sİ vasitəsilə dələduzluqdan qorunmaq üçün "qohuma" cinayətkarların cavabını bilə bilməyəcəyi - uşağın doğum ili, sevdiyi yemək və s. haqqında suallar vermək təklif olunur.
Ən çox rezonans doğuran hadisə kibercinayətkarların mərhum stüardessa, Azərbaycan Qəhrəmanı Hökümə Əliyevanın atasını aldatması olub. 2025-ci ilin yanvarında onun atasının bank kartından 80 507 manat - AZAL-ın əməkdaşının ölümü ilə əlaqədar ailəyə ödədiyi sığorta məbləği oğurlanıb. Cinayətkarlar ertəsi gün tapılıb, onlar Azərbaycan vətəndaşları idi və ölkə daxilində hərəkət edirdilər.
2024-cü ildə xaricdə olan kibercinayətkarlar azərbaycanlılardan 16804 cinayət hadisəsində 22 milyon manat oğurlayıblar. Ötən il saxta keçid linkləri vasitəsilə 1027 halda 2 milyon 43 min 896 manat oğurlanıb. Alış-veriş saytlarında alıcıya zəng edildikdən və kartı haqqında suallar verildikdən sonra 411 halda 1 milyon 196 min 786 manat oğurlanıb. 290 halda cinayətkarlar özlərini bank işçisi kimi təqdim ediblər və vətəndaşlardan 598 min 48 manat oğurlayıblar, bu barədə DİN-in 2024-cü ilə dair hesabatında deyilir.
Eyni zamanda, ötən il cinayətkarların mobil telefon məlumatlarına sızmaqla, bankomatdan pul çəkərkən köməklik göstərmək adı altında, alış-veriş saytlarında vətəndaşların aldadılması yolu ilə, itirilmiş və oğurlanmış bank kartları, lotereyalar, azart oyunları, vətəndaşların saxta hesablarda naməlum şəxslərlə əlaqələri və s. vasitəsilə çox sayda cinayət törədilib.
İT sahəsində ekspert Osman Gündüz bankların vətəndaşların bank kartları haqqında məlumatları bloklamaq imkanlarını genişləndirməyi, daha ciddi nəzarət qaydaları tətbiq etməyi, aldadılan şəxslərin banklara müraciət etməsi müddətini uzatmağı, bank məlumatlarının qorunması üçün yeni mexanizmlərdən istifadə etməyi, həmçinin əhali arasında maarifləndirmə işini artırmağı təklif edir.
