Kreml Rusiya prezidenti Vladimir Putinin Suriyanın keçid komandiri Əhməd əl-Şaraa ilə ilk telefon danışığı zamanı Rusiya hərbi bazalarının taleyini müzakirə edib-etmədiyini açıqlamayıb. Bu cür fərziyyələr Dəməşq administrasiyasının danışıqların nəticələrinə dair kommünikesini dərc etməsindən və Moskvanın Suriyanın əvvəlki hökuməti ilə razılaşmaları nəzərdən keçirməyə hazır olduğu barədə məlumat verməsindən sonra ortaya çıxıb. Amma Rusiya tərəfi hələ də özünü qorumağa və hərbi mövcudluğu üçün yeni dayaq tapmağa çalışır.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Nezavisimaya qazeta” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov fevralın 13-də bildirib ki, Kreml Rusiya ilə Suriya arasında ən yüksək səviyyədə ilk təmaslara dair yeni təfərrüatlar verə bilməz.
Bir gün əvvəl Putin və əl-Şaraa arasında “konstruktiv, işgüzar və məzmunlu” telefon danışığı olub və bu, görünən ziddiyyətlərə baxmayaraq, ölkələrin Rusiyanın hərbi mövcudluğunun parametrləri üzrə danışıqları davam etdirdiyini göstərir.
Liderlərin Rusiya Aerokosmik Qüvvələrinin yerləşdiyi hərbi obyektlərin taleyini müzakirə etdiyinə dair fərziyyələr Dəməşq rəhbərliyinin söhbətə qiymət verməsindən sonra ortaya çıxıb.
“Rusiya prezidenti ölkəsinin Suriyanın birliyini, suverenliyini və sabitliyini dəstəklədiyini vurğuladı, həmçinin Rusiyanın əvvəlki rejimlə bağladığı müqavilələri nəzərdən keçirməyə hazır olduğunu bildirdi", - Dəməşq söhbətin təfərrüatlarını açıqlayıb.
Eyni zamanda, Əl-Şaraa ofisinin məlumatına görə, tərəflər “yeni Suriyanın qurulması üçün siyasi yol xəritəsini” müzakirə ediblər.
Söhbət zamanı Suriya keçid dövrünün rəhbəri Moskva ilə Dəməşq arasında mövcud olan “güclü strateji əlaqələrə” işarə edərək, ölkəsinin “Suriya xalqının maraqlarına cavab verəcəyi təqdirdə” ikitərəfli əməkdaşlığa açıq olduğunu təsdiqləyib. Bu mesajın tonu bu ilin yanvarında Rusiya nümayəndə heyətinin Suriyaya səfərindən sonra Dəməşqin verdiyi bəyanatlardan keyfiyyətcə fərqli idi. O zaman Suriya tərəfi açıq şəkildə təzminat və səhvlər üzərində işləməkdə israr edirdi.
Lakin Dəməşqin təmaslarda çeviklik nümayiş etdirməsinə baxmayaraq, Moskva hələ də regionda və onun hüdudlarından kənarda hərbi mövcudluğu üçün alternativ variantlar axtarır. Ən azından onun Afrika ölkələri ilə məsafəni azaltmaq cəhdləri belə şərh olunur. Bir gün əvvəl Sudanın Xarici işlər naziri Əli Yusif Şərif Rusiya ilə hərbi-dəniz bazasının Afrika dövlətinin ərazisində yerləşdirilməsi ilə bağlı qarşılıqlı anlaşma əldə olunduğunu açıqlamışdı. “Biz razılaşdıq, hər şeyə razılaşdıq”, - deyə sudanlı nazir bildirib.
Fransanın “Jeune Afrique” jurnalının bu yaxınlarda yazdığı kimi, Rusiya tərəfi hazırda Afrikada qitədəki bazalar arxipelaqını ehtiva edən bütöv bir logistika mərkəzi yaratmağa çalışır. “Jeune Afrique” mütəxəssisləri əmindirlər ki, Sudan bu planlaşdırılan zəncirin halqalarından biridir.
Nəşr hesab edir ki, Moskva təkcə Liviyanın cənubunda deyil, onu öz qalasına çevirərək, həm də Fransa qoşunlarının sonuncu qrupunun nəhayət bu ilin yanvarında tərk etdiyi qonşu Çadda möhkəmlənmək niyyətindədir.
Yaxın Şərq üzrə ekspert Anton Mardasov NG-yə deyib: “Prezident Vladimir Putinin Əhməd əl-Şaraa ilə söhbəti onun çoxsaylı təmasları fonunda baş tutub. Məsələn, Əsəd rejiminə dəstək verən Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi ilə. – Uğurlu manevr baxımından ağ və qaraya yer olmadığı bir regionda xarici siyasətdə çeviklik mütləqdir. Tərəflərin Suriya məktəblərində tətbiq edilən rus dilinin statusundan tutmuş, sovet mütəxəssisləri tərəfindən inşa edilmiş bir sıra infrastruktur layihələrinə qədər müzakirə edəcəkləri çox şey var”.
NG-nin mənbəsinə görə, Moskva ilə Dəməşq arasında danışıqların bariz predmeti Rusiyanın Tartus və Latakiyadakı obyektləridir. “Onlardan yüklərin tranziti və Afrikaya gedən gəmilərin təmiri üçün keçid məntəqələri kimi istifadə oluna bilər, həm də yüklərin Sahil Alyansı ölkələrinə ötürülməsi üçün Liviya və ya Qvineya ilə birbaşa - dəniz və hava əlaqəsinin uzunluğu nəzərə alınmaqla, - Mardasov bildirib. - Əlbəttə, ehtiyat variantları lazımdır. Buna görə də Liviyada bir sıra obyektlərin modernləşdirilməsi davam edir. Rusiya şirkətlərinin iqtisadi iştirakı ilə bağlı Sudanla danışıqlar aparılır. Omanla razılaşmalar və Tunis vasitəsilə sürətli tranzitə qayıtmaq mümkündür”.
Suriya obyektləri ətrafında nəqliyyat logistikası çoxdan yaxşı qurulub, ekspert vurğulayıb.
“Bu mənada, Moskvanın hərəkətləri başa düşüləndir və məntiqlidir, xüsusən də ölkələr arasında danışıqlar Amerika-Suriya təmaslarında uzunmüddətli fasilə fonunda baş verib: Cozef Baydenin Dövlət Departamenti nümayəndə heyətinin səfərindən sonra Donald Trampın başçılıq etdiyi yeni administrasiya hələ də Dəməşqə doğru heç bir addım atmayıb, - NG mənbəsi qeyd edib. - Tamamilə aydındır ki, Moskva ilə dialoq son dərəcə çətin qurulur, təkcə ona görə deyil ki, Suriya bu və ya digər şəkildə sanksiyaların ləğvi ilə bağlı Avropa ilə sövdələşmək üçün Rusiya bazaları amilindən istifadə edir, həm də ona görə ki, əvvəlki hökumətin devrilməsindən sonra Əsədin ailəsi, onun rejiminin bir neçə yüz yüksək rütbəli hərbi və kəşfiyyat məmuru Rusiyaya aparılıb”.
Mardaşovun özlərinə görə, qaçaq Suriya elitası nümayəndələrinin ekstradisiyası problemi bu və ya digər şəkildə gündəmə gələcək. Lakin Rusiyanın imici və Afrikadakı fəal hərəkətləri nöqteyi-nəzərindən bu insanların Suriyanın yeni administrasiyasının tələbi ilə ekstradisiyası sadəcə mümkün deyil.
Y. QACAR
