İnternetdə nifrət nitqi, təqib və icazəsiz məzmunun dərc edilməsi yeniyetmələrin qarşılaşdığı ən təhlükəli hallar kimi qiymətləndirilir.
Avtosfer.az xəbər verir ki, respondentlərin yalnız 1%-i internetin tamamilə təhlükəsiz olduğuna inanır.
Aparılan sorğunun nəticələrinə əsasən, yeniyetmələrin əksəriyyəti internetdə müxtəlif təhlükələrlə qarşılaşdıqlarını bildiriblər. Wydarzenia.interia-nın məlumatına görə, sorğuda iştirak edənlərin 84%-i nifrət nitqini, 77%-i isə onlayn təqibi ən ciddi problemlər sırasında görür. Bundan əlavə, 74% bir şəxsin razılığı olmadan məzmunun paylaşılmasını təhlükəli hesab edir.
Beynəlxalq İdarəetmə və Psixoloji Xidmət (İMPS) əməkdaşlarının araşdırmaları göstərir ki, uşaqlar və gənclər üçün onlayn təhlükəsizlik məsələləri xüsusi diqqət tələb edir. Tədqiqatın nəticələri kiberzorakılığın və nifrət nitqinin geniş yayılmasının narahatedici həddə çatdığını ortaya qoyur.
Mütəxəssislər nə deyir?
Psixoterapevt və uşaq təhlükəsizliyi üzrə ekspert Marta Wojtas bildirir ki, əsas diqqət bu təhlükələrin necə qarşısının alınmasına və onların zərərsizləşdirilməsinə yönəlməlidir. “Dajemy Dzieciom Sili” Fondunun psixoloqu isə təşkilatın idarə etdiyi uşaq klinikası ilə bağlı danışaraq, onların onlayn cinsi təcavüz, zərərli məzmuna məruz qalma və riskli cinsi davranışlarla bağlı çoxsaylı müraciətlər aldığını vurğulayır. O, belə hallarda uşaqlara dəstək olan böyüklərin rolunun son dərəcə vacib olduğunu qeyd edir.
Orta məktəb şagirdləri daha çox risk altındadır. Araşdırmaya görə, onlayn risklər baxımından cinslər arasında fərqlər var. Sorğuda iştirak edənlərin 77%-i qızların narahatedici məzmuna daha tez-tez məruz qaldığını bildirir. Bundan əlavə, orta məktəb şagirdləri (86%) ibtidai sinif şagirdlərindən (75%) daha çox risk altındadır.
Kişilər daha çox profillərinin sındırılması (73%-ə qarşı 64%) və fırıldaqlarla qarşılaşmaqdan (71%-ə qarşı 62%) narahat olduqlarını bildiriblər. Digər tərəfdən, qadınları ən çox nifrət nitqi (90%-ə qarşı 78%) və süni intellekt tərəfindən yaradılmış/redaktə olunmuş fotolar (55%-ə qarşı 48%) narahat edir.
Sorğu göstərir ki, gənclərin 44%-i onlayn təhlükə ilə qarşılaşdıqda kömək üçün müraciət edə biləcəkləri birinin olduğunu düşünür. Lakin onların belə situasiyalarda necə davranmalı olduqları barədə biliklərinin yetərsiz olduğu da müəyyən edilib. Gənclərin təxminən beşdə biri internet təhlükəsizliyi ilə bağlı dərslərdə iştirak etmək istədiklərini bildirib.
Tədqiqat 2024-cü il 23 oktyabr - 6 dekabr tarixləri arasında İMPS adından “PBS Zooparkı” tərəfindən 12-17 yaş arası 1604 şagird arasında aparılan sorğuya əsaslanır.
Eltac Zülfüqaroğlu
