Alimlər daxili yanma mühərrikləri tərəfindən istehsal olunan tullantı istiliyinin elektrik enerjisinə çevrilməsinə imkan verən yeni sistem hazırlayıblar. Bu innovativ texnologiya avtomobillərin yanacaq səmərəliliyini artırmaqla karbon emissiyalarını azaltmağı hədəfləyir.Adi daxili yanma mühərrikləri yanacağın təxminən 75 faizini istilik kimi itirir, ancaq dörddə birini kinetik enerjiyə çevirir."ACS Applied Materials & Interfaces" jurnalında dərc edilən yeni bir araşdırma bu itirilmiş istiliyi elektrik enerjisinə çevirərək istifadə etməyi mümkün edəcək bir sistem təklif edir.Tədqiqatçılar yeni nəsil termoelektrik generatorla işlənmiş istilikdən istifadə edərək elektrik enerjisi istehsal etməyə nail olublar.Yanacaq itkisi təkcə səmərəliliyi azaltmır, həm də istixana qazı emissiyalarını artıraraq ekoloji problemlər yaradır.Termoelektrik sistemlər temperatur fərqlərindən istifadə edərək elektrik enerjisi yaradan yarımkeçirici materiallarla işləyir. Bununla belə, mövcud sistemlər çox vaxt ağır, həcmli olur və əlavə soyutma sistemləri tələb edir.Tədqiqatçılar bildirirlər ki, onların yeni yaradılmış termoelektrik generatoru yüngül, səmərəli və yüksək sürətli avtomobillərə uyğundur.Avtomobilin egzoz sistemlərinə inteqrasiya oluna bilən bu kompakt cihaz xüsusilə avtomobillər, helikopterlər və pilotsuz uçuş aparatları üçün uyğun bir enerji bərpa üsulu təklif edir.Yeni termoelektrik generator vismut-tellurid adlı yarımkeçirici materialdan istifadə edir və kondisioner sistemlərindəki kimi işləyən istilik dəyişdiriciləri ilə işlənmiş istiliyi toplayır.Bundan əlavə, sistemdə istilik fərqini artıraraq elektrik enerjisi istehsalını optimallaşdıran istilik qəbuledicisi var.Prototip 40 Vt güc istehsal etməyə müvəffəq olub ki, bu da bir lampanı işə salmaq üçün kifayətdir.Testlərdə egzoz borusunda yüksək hava axınının sistemin səmərəliliyini artırdığı və daha çox elektrik istehsal etdiyi müşahidə edilib.Sistem yüksək sürətli şərtləri simulyasiya edən testlərdə yaxşı çıxış edib. Tədqiqatçılar bildirirlər ki, gücü 56 Vt-a qədər avtomobil egzoz sürətində və 146 Vt-a qədər olan vertolyotun işlənmə sürətində əldə etmək olar.Bu dəyərlər müvafiq olaraq beş və on iki litium-ion 18650 batareyaları tərəfindən təmin edilən enerjiyə uyğundur.Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu sistem əlavə soyutma tələb etmədən mövcud egzoz sistemlərinə inteqrasiya oluna bilər.Tədqiqatçılar təmiz enerjiyə tələbatın artdığını vurğulayır və bu texnologiyanın yüksək sürətli nəqliyyat vasitələrinə inteqrasiya oluna biləcəyini və enerji səmərəliliyinin artırılmasında mühüm addım ola biləcəyini bildirirlər.
