Əksəriyyətimiz turançılıqdan danışanda ən böyük nöqsanımız dünyada çoxlu türk toplumlarını və tayfalarını tanımağımızdır. Təəssüf ki, bu, Turan dünyasına baxışımızın nə qədər dar olduğunun göstəricisidir. Amerikadakı yerli amerikalı soydaşlarımızdan ayrı olan, lakin 1500-cü illərdə onlara qarışan MELUNJİAN türklərindən bəhs edərək sizə tanıtmaq istədim.
Amerikada Virciniya Universitetinin prorektoru professor Brent Kennedinin yazdığı kitab dünyanı şoka salıb. Əsər və onun əksi dəfələrlə Türkiyə mətbuatında olduğu kimi dünya mətbuatında da yer alıb. Melancanlar (Melungeon) ölkəmizdə olub, müxtəlif elmi toplantılarda iştirak ediblər. Müəllifin iddiasına görə; ABŞ-ın cənub-şərq ştatlarında yaşayan “melunqyonlar” kimi tanınan insanlar türk soydan idi.
Kitab elmi dairələrdə və mətbuatda müzakirələrə səbəb olub. Professor Kennedi öz kitabında iddialarını elmi və tarixi dəlillərə əsaslandırıb. Kütləvi kommunikasiya üzrə mütəxəssis Kennedini bu kitabı yazmağa vadar edən səbəblər nə idi? Niyə professor birdən öz ixtisası xaricində iş görmək ehtiyacı hiss etdi?
Bu sualların cavablarını yenə Kennedi özü verir. Yazıçı cənab Kennedi 1985-ci ildə xəstələnib. Onun xəstəliyinin diaqnozu yoxdur. Müxtəlif müayinələr və qan analizləri nəticəsində onun yalnız Aralıq dənizi ölkələrində görülən qan xəstəliyi (Aralıq dənizi anemiyası) olduğu anlaşılır. Müalicəsindən sonra Kennedi xəstəliyini və bu bölgəni araşdırmaq üçün Aralıq dənizi ölkələrinə gələrək geniş araşdırmalar aparıb. O, apardığı araşdırmalar və araşdırmalar nəticəsində Aralıq dənizi və Yaxın Şərqdə yaşayan insanlar və Melancanlar arasında bir çox xarakterik oxşarlıqlar müəyyən etdi. O, 200-dən çox Melancan üzərində aparılan DNT analizinin nəticələrinin Şimal-Şərqi Aralıq dənizi əhalisinə aid məlumatlarla üst-üstə düşdüyünü müəyyən edib. Bunun üzərinə Kennedi tədqiqatlarını daha dərindən araşdırarkən, cavabını tapıb: Bundan sonra professor “Melancanlar: Qürurlu bir millətin dirilməsi və Amerikada etnik nəslin danışılmamış hekayəsi” əsərini yazıb. Əsərin artıq 5-ci nəşri işıq üzü görüb.
Müəllif daha sonra “Anadoludan Appalaçiyaya” adlı ikinci kitabını nəşr etdirib. Onun müdafiə etdiyi kitablar və dissertasiyalar əvvəlcə çoxlu etirazlara səbəb olsa da, akademik ictimaiyyətin əsər və onun məzmunu ilə bağlı mənfi baxışları və etirazları zaman keçdikcə dəyişməyə başladı. Hazırda 30 nəfərdən ibarət elmi tədqiqat qrupu Melancan məsələsi üzərində işləyir. Bu komitəyə türk, amerikalı və kanadalı alimlər daxildir. Prof. Kennedi: “Təxminən altmış min insan özünü Melancan (Melungeon) adlandırır, lakin Melancanlarların faktiki sayı üç milyona yaxındır”.
Virciniya ştatının cənub hissəsində yerləşən və Melancanların çoxluq təşkil etdiyi Uays (Wise) qraflığında insanlar türk və osmanlı olduqlarını fəxrlə bildirirlər. Dərhal sübut kimi başlarının arxasındakı çıxıntını, türk lobu kimi də tanınan yeri göstərirlər.
Türk mənşəli Melancanların tarixi əlaqələri aşağıdakılardır:
1500-1600-cü illər Osmanlı (Ataman) İmperiyasının inkişaf dövrü idi. Və bu dövrdə Aralıq dənizi faktiki olaraq türk gölü idi və tarixin bu dövründə Osmanlılar (Atanalılar) və Portuqallar şiddətli vuruşurlar. Ümumiyyətlə, Cəbəllütariq boğazında və Şimali Afrika sahillərində baş verən qarşıdurmalar zamanı portuqallara əsir düşən bəzi Osmanlı türk dənizçiləri Braziliyaya qul kimi göndərilirdi. Daha sonra admiral ser Francis Drake-in komandanlığında ingilis donanması tərəfindən Portuqal əsarətindən xilas edilən bu dənizçilər Osmanlı İmperatorluğuna aparılmaq üçün ingilis gəmilərinə mindirildi. Britaniya gəmiləri əlverişsiz hava şəraitindən sığınmaq və qayıdış səfəri zamanı təchizat almaq üçün indiki Karolina ştatından 5 km uzaqda qaldılar. Adada öz ölkələrinə qayıtmaq istəyən britaniyalılar var. Onları gəmiyə mindirmək üçün 400-ə yaxın Osmanlı türk dənizçisi gəmilərdən çıxarılaraq adaya buraxıldı. Zamanla ana qitə olan Amerikaya keçən Osmanlı dənizçiləri yaxın mədəniyyətlərinə görə yerli amerikalılarla inteqrasiya etmiş və sonradan qaynayıb-qarışmışlar. Beləliklə, Melancan adlı türk mənşəli insanlar ortaya çıxdı.
1996-2005-ci illər arasında xidmət edən ABŞ-ın İstanbuldakı baş konsulu David Arnett, ata tərəfdən 25 faiz türk olduğunu və əcdadlarının Melancan ola biləcəyini iddia edib. Abraham Linkoln, Ava Qardner, Tom Henks, Liza Halter və Elvis Presli də daxil olmaqla bir çox məşhur amerikalının Melancan olduğuna dair geniş qəbul edilən bir iddia da var.
Melancanların adət-ənənələri, mədəni xüsusiyyətləri, dil quruluşu, genetik tapıntıları və tipoloji oxşarlıqları onların türklərlə əlaqəsini göstərən arqumentlərdir. Müayinə və araşdırmalarda bir çox konkret xüsusiyyətlər və oxşarlıqlar müəyyən edilib.
Xalq rəqslərinin ritmi və hərəkətləri Anadolu xalq oyunlarına çox bənzəyir, bəzi rəqslərdə taxta qaşıqlardan istifadə edilir.
Kişilər sünnət olunurlar.
Kişilərin əksəriyyəti bığ buraxır.
Kamança və qanun kimi musiqi alətlərində ifa edirlər.
Amerikada tanınmayan bulqurdan müxtəlif xörəklər hazırlayır və ona “bulcur” deyirlər.
Yeməklərini ədviyyat, tomat pastası və soğanla bişirirlər.
Birinci ayini yerinə yetirəndə pulu saqqallarına sürtürlər və ya yerə atarlar.
Əllə toxunmuş kilim və yorğanların üzərindəki motivlər və damğalar türk əl sənəti naxışlarına tam bənzəyir.
Gündəlik həyatda işlətdikləri sözlər arasında çoxlu türk sözləri var.
Qəhvəni türk qəhvəsi kimi içir, sonra fincanı bağlayıb fallarını deyirlər.
Qorxduqlarında qulaqlarını çəkib taxtaya vururlar.
Deyilənə görə, əvvəllər gündə beş dəfə cənuba tərəf dönüb rüku və ayaq üstə namaz kimi hərəkətlər edərdilər.
Heç bir xristian məzhəbi ilə əlaqəsi yoxdur.
Onların fiziki xüsusiyyətləri, həyat tərzləri və xarici görünüşü türklərə çox bənzəyir.
Bu kimi daha çox oxşarlıqlar var...
