İran ilk növbədə insan haqlarının daim pozulduğu İslam Respublikası kimi tanınır. Amma Tehran muzeyinin zirzəmisində Pablo Pikasso, Vinsent van Qoq, Endi Uorhol və Cekson Pollok kimi ustaların milyardlarla dollar dəyərində rəsmləri var. Kolleksiyanın yalnız kiçik bir hissəsini görmək olar, çünki bir çox şedevrlər ölkənin sərt dini qaydalarını pozur və bəziləri hətta 1979-cu il İslam İnqilabı zamanı məhv edilib.
Sfera.az bildirir ki, sənət kolleksiyası dünyanın ən böyüklərindən biri adlanır. Amma Tehran Muzeyindəki rəsmləri görmək demək olar ki, mümkün deyil.
Əsərlərin yalnız kiçik bir hissəsi 1979-cu il İran İnqilabından bəri sərgilənib, lakin son illərdə Tehran Müasir İncəsənət Muzeyi ən maraqlı əsərlərdən bəzilərini nümayiş etdirir.
2024-cü ilin oktyabrında Tehran Müasir İncəsənət Muzeyində açılan “Gözə Göz” sərgisi ictimai tələbin çox olması səbəbindən iki dəfə uzadılıb və 2025-ci ilin yayına qədər davam edəcək.
Sərgidə ilk dəfə təqdim olunan 15-dən çox əsər, o cümlədən Jan Dübüffetin heykəli nümayiş olunub.
Mücərrəd ekspressionizmdən Pop Arta qədər muzeyin kolleksiyası əsas bədii cərəyanların zaman kapsuludur.
Sənət əsərləri arasında Uorholun İranın sonuncu kraliçası Fərəh Pəhləvinin portreti də var. Bu pop-art və İran mədəniyyət tarixini birləşdirən nadir sənət əsəridir. Muzeyin zirzəmisindəki qarşı divarda İran İslam Respublikasının banisi Ayətullah Ruhullah Xomeyninin portreti var.
Muzey 1977-ci ildə inqilab nəticəsində devrilmiş İranın sonuncu şahı Pəhləvinin sürgündə olan dul həyat yoldaşının himayəsi ilə tikilib.
Pəhləvi ehtiraslı bir sənət həvəskarı idi və onun əmisi oğlu, memar Kamran Diba muzeyi tərtib edib. O, iranlıları müasir incəsənətlə tanış etmək və İranı beynəlxalq incəsənət səhnəsinə yaxınlaşdırmaq məqsədi ilə yaradılmışdır.
Muzeyin kolleksiyası tezliklə Pikassonun, Uorholun və Salvador Dalinin əsərləri ilə yanaşı, İranın aparıcı modernistlərinin əsərlərini də əhatə etməklə genişlənib.
Ancaq sonra 1979-cu il inqilabı başlayıb. İran İslam respublikasına çevrildi, monarxiya devrildi və siyasi nəzarət Ayətullah Xomeyninin başçılığı altında ruhanilər tərəfindən ələ keçirildi.
Bir çox sənət əsərləri çılpaqlıq, dini xurafat və ya siyasi çalarlara görə ictimai nümayiş üçün yararsız hesab edilmişdir.
Pierre-Auguste Renoirin "Açıq koftalı Qabrielle" isə ən qalmaqallı hesab edildi. Uorholun keçmiş İran kraliçasının portreti çox siyasidir. Nəticədə inqilabi iğtişaşlar zamanı Fərəh Pəhləvinin portreti bıçaqla kəsilib.
İslam İnqilabından sonra bir çox sənət əsərləri kilidlənərək zirzəmidə toz yığaraq dünya incəsənətinin əfsanəsinə çevrilib.
Yalnız 1990-cı illərin sonlarında, Məhəmməd Hatəminin islahatçı prezidentliyi dövründə bəzi əsərlər muzeydə nümayiş etdirilib.
Londonda yaşayan sənət tarixçisi Həmid Keşmirşəkan kolleksiyanı tədqiq edərək onu “Qərbdən kənarda müasir incəsənətin ən nadir xəzinələrindən biri” adlandırıb.
Aysel
