Azərbaycanın Ümumdünya Ticarət Təşkilatına (ÜTT) üzvlüyü məsələsi uzun illərdir müzakirə mövzusudur. Prezident İlham Əliyevin Çin mediasına verdiyi son müsahibəsində bu mövzuya toxunması, ölkənin ticarət siyasəti baxımından strateji yanaşmasını yenidən gündəmə gətirib. Azərbaycanın ÜTT-yə üzv olması həm iqtisadi, həm də siyasi baxımdan ciddi nəticələr doğura bilər. Gəlin, Azərbaycanın ÜTT-yə üzvlük perspektivlərini, mümkün qazanc və itkilərini təhlil edək.
Qazanclarımız nədir?
1. Beynəlxalq Ticarətə Geniş İmkanlar – ÜTT üzvü olmaqla Azərbaycan beynəlxalq bazarlara daha rahat çıxış əldə edə bilər. Bu, ixrac imkanlarının genişlənməsi və ticarət baryerlərinin azalması deməkdir.
2. Xarici İnvestisiyaların Artımı – ÜTT çərçivəsində qəbul olunan iqtisadi qaydalar şəffaflığı artırır və xarici investorlar üçün hüquqi mühitin daha sabit olmasını təmin edir. Bu da ölkəyə investisiya axınını gücləndirə bilər.
3. İxracın Şaxələndirilməsi – Neft və qazdan asılılığın azaldılması üçün Azərbaycanın qeyri-neft sektorunu inkişaf etdirməsi vacibdir. ÜTT üzvlüyü bu sahədə yeni ixrac bazarlarının açılmasına kömək edə bilər.
4. Ticarət Mübahisələrinin Həlli – ÜTT üzvü olan ölkələr arasında mübahisələr təşkilatın mexanizmləri vasitəsilə həll edilir ki, bu da Azərbaycanın ticarət maraqlarını daha effektiv qorumasına şərait yarada bilər.
İtirilə biləcək məqamlar:
1. Daxili İstehsalın Rəqabət Təzyiqi Altına Düşməsi – Azərbaycan iqtisadiyyatında bəzi sahələr hələ tam rəqabətqabiliyyətli deyil. ÜTT üzvlüyü ilə xarici şirkətlərin daxili bazara daha asan daxil olması, yerli istehsalçılar üçün çətinliklər yarada bilər.
2. Gömrük Tariflərinin Azaldılması – ÜTT-nin tələblərindən biri kimi, Azərbaycan bəzi məhsullar üzrə gömrük rüsumlarını azaltmalı olacaq. Bu, qısamüddətli perspektivdə dövlət gəlirlərinin azalmasına səbəb ola bilər.
3. Kənd Təsərrüfatı və Kiçik Biznesə Təsir – ÜTT-nin qaydaları çərçivəsində kənd təsərrüfatına və yerli kiçik bizneslərə dövlət subsidiyalarının məhdudlaşdırılması mümkündür. Bu isə kənd təsərrüfatı sektorunda müəyyən çətinliklər yarada bilər.
4. Siyasi və Ticarət Təzyiqləri – ÜTT üzvü olmaqla, Azərbaycan bəzi beynəlxalq ticarət qərarlarına daha çox uyğunlaşmaq məcburiyyətində qalacaq ki, bu da bəzi hallarda milli maraqlarla üst-üstə düşməyə bilər.
Və son nəticə:
Azərbaycanın ÜTT-yə üzvlüyü həm iqtisadi inkişaf, həm də ticarət münasibətlərinin liberallaşdırılması baxımından mühüm fürsətlər yarada bilər. Lakin bu prosesin ölkənin milli iqtisadi maraqlarını nəzərə alaraq həyata keçirilməsi vacibdir. Hökumət tərəfindən yerli istehsalçıların qorunması, iqtisadi sektorların gücləndirilməsi və bazar şəraitinin düzgün tənzimlənməsi üçün lazımi addımlar atılmalıdır. Belə olduğu halda, ÜTT üzvlüyü Azərbaycanın qlobal iqtisadi inteqrasiyasını daha da gücləndirə bilər.
