Kommunal xidmət üzrə bir sıra sahələrdə işlər düzgün təşkil olunmayıb, bu səbəbdən də xərclər yüksəkdir
"Gələcəkdə Azərbaycanda suyun istifadəsi ilə bağlı fərqli tarif modellərinin tətbiqi istisna edilmir". Bunu Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin (ADSEA) İri Şəhərlərin Birləşmiş Su Təchizatı Xidmətinin İdarə Heyətinin sədrinin müşaviri Aydın Abbasov jurnalistlərə açıqlamasında bildirib. "Hazırda Azərbaycanda su tarifləri Xidmətin faktiki xərclərini tam qarşılamır. Belə ki, 1 kubmetr suyun istehlakçıya çatdırılması 1 manat 91 qəpiyə başa gəlsə də, mövcud tarif 70 qəpik təşkil edir. Bu da su təchizatı sahəsində sürətli inkişafı çətinləşdirir. Bu səbəbdən tarif sisteminin diferensiallaşdırılması məsələsi gündəmə gələ bilər", - A.Abbasov qeyd edib. Onun sözlərinə görə, hazırda bu istiqamətdə konkret təkliflər hələ ki, müzakirə olunmur. Bu, Bakı metropolietinin sabiq rəhbərliyinin gediş haqqı qaldırılanda “xərcimiz bircumuzu ödəmir” “əsaslandırmasına” bənzəyir. “Əsaslandırmanı” ona görə dırnaq işarəsi arasına aldıq ki, sonradan, yəni Bakı Metropoliteninin rəisi Zaur Hüseynov vəzifəsindən kınarlaşdırıldıqdan sonra metroda 1 sərnişinin daşınmasının nəinki 70-80 qəpiyə, heç 45-50 qəpiyə də başa gəlmədiyi məlum oldu. Amma göründüyü kimi, metropoliten rəhbərliyi Tarif Şurasını öz əsaslandırmasına inandıra bilibmiş zamanında. Bu baxımdan hər hansı xidmət sektorunda “tariflər xərcləri qarşılamır” bəyanatına kimisə inandırmaq çətindir. Ortada pis nümunə var çünki. Kommunal xidmət sahələrinin çoxu “tariflər xərci ödəmir” deyib tariflərin artırılmasını istəyir. Sonra isə tamam başqa mətləblər üzə çıxır. A.Abbasov bu açıqlaması ilə yaxın zamanda sudan istifadəyə görə tariflərdə dəyişiklik olacağının anonsunu verirmi?
İqtisadçı Pərviz Heydərov “Sherg.az”a açıqlamasında qeyd etdi ki, cavabdeh qurumlar tərəfindən ictimaiyyətə verilən bu cür açıqlamaların müəyyən mənada əsası var, həmçinin müəyyən mənada da əsası yoxdur:
- Əsası ona görə var ki, kommunal xidmət üzrə bir sıra sahələrdə işlər düzgün təşkil olunmayıb, bu səbəbdən də xərclər yüksəkdir. Əsassızdır ona görə ki, bu sahədə əslində, hansı formada hesablama aparılır və söylənilən rəqəmin nəyə əsasən müəyyən edildiyi bəlli deyil. Ona görə də bax bu cür açıqlamalarla bağlı konkret fikir bildirmək çətindir. Problemin kökü - metro, su, elektrik enerjisi, təbii qaz (eləcə də ictimai nəqliyyat) məsələlərində təminat və təchizatla bağlı sturkturlar üzrə xidmət düzgün təşkil olunmayıb. İdarəetmə düzgün həyata keçirilmir. Struktur böhranı mövcuddur. Ardıcıllıq yoxdur. Funksional təsnifat düzgün qurulmayıb. Ona görə də xərclər şişir, əldə olunan qazanc xərcləri ödəmir. Əslində isə bütün bu sahələr üzrə yığım, əhali tərəfindən ödənişlərin yerinə yetirilməsi proseduru yüksək səviyyədədir. Heç bir qurum qeyd edə bilməz ki, göstərdiyi xidmətə görə istehlakçılardan yığımı təmin edə bilmir. Bu, əvvəlki dövrlərə - 1990-2000-ci illərin əvvəllərinə aid idi. İndi hər şey elektronlaşdırılıb, rəqəmsallaşdırılıb, avtomatlaşdırılıb. Smart-kart sistemi mövcuddur. Bundan başqa digər texnologiyalar da mövcuddur, istehlakçı ödənişi yerinə yetirmədikdə, xidmətin avtomatik dayandırılması mexanizmi var. 10-15 il əvvəl bu qurumların ən böyük bəhanəsi bu idi ki, əhali – abonentlər ödənişi lazımi səviyyədə yerinə yetirmirlər və onlar da yığımı təmin edə bilmir. İndi isə daha bunu bəhanə edə bilmirlər, bəhanələri ondan ibarətdir ki, xərcləri çoxdur, tarif qiymətləri isə aşağıdır. Əgər ödəniş lazımi səviyyədə yerinə yetirilirsə, başqa əsasları qalmır, özləri də açıq etiraf edə bilmirlər ki, xidmət səviyyəsi düzgün təşkil olunmayıb. Problemin kökü bundadır. Çıxış yolu nədir, həmin sahələrdə islahatların aparılması və bu sahələrin özəlləşdirilməsidir. Təəssüf ki, hökumət buna getmir. Doğrudur, bunlar təbii inhisar sahələridir, bunları xüsusi mülkiyyətə vermək olmaz. Amma hasilatla çatdırma sahələri başqa-başqadır. Bir var hasilatçı, istehsalçı, bir də məhsulun istehsalçıya çatdırılmasını həyata keçirən. Bunlar bir-birindən ayrılmalı və xidməti həyata keçirən strukturlar təcili şəkildə özəlləşdirilməlidir.
