Ərəb liderləri Fələstin Administrasiyasının (FA) gələcək idarəçiliyi altında Qəzzanın yenidən qurulmasına dair 53 mlrd. dollarlıq (42 mlrd. funt sterlinq) planı təsdiqləyiblər.
Valyuta.Az-ın "The Guardian"a istinadla verdiyi xəbərə əsasən, bu addım, Donald Trampın əmlak inkişafına bənzər planına alternativ kimi təqdim olunub.
Trampın təklifi fələstinlilərin köçürülməsini nəzərdə tuturdu və geniş tənqidlərə səbəb olmuşdu, çünki bu, faktiki olaraq etnik təmizləməyə dəstək kimi qiymətləndirilirdi.
Lakin FA-nın Qəzzaya nəzarət edəcəyi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır. İsrail bu qurumun gələcəkdə hər hansı bir rol oynayacağını istisna edib. Tramp isə ilk prezidentliyi dövründə Vaşinqtondakı "Fələstin Azadlıq Təşkilatı"nın (FAT) nümayəndəliyini bağlayaraq İsrailə dəstəyini artırmışdı.
İsrail Xarici İşlər Nazirliyi planın 7 oktyabrda "HƏMAS" tərəfindən təşkil edilən hücumun reallıqlarını nəzərə almadığını, həmçinin hücum zamanı öldürülən və girov götürülən israillilərlə bağlı heç bir qeyd və ya "HƏMAS"a qarşı tənqid olmadığını bildirib.
"HƏMAS" isə planın uğurunu təmin edəcək mexanizmlərin yaradılmasını tələb edib və sammiti Fələstin məsələsinə verilən ərəb və islam dəstəyinin gücləndirilməsi baxımından "irəliyə doğru addım" kimi qiymətləndirib.
Qahirə sammitində yeni plan təqdim olunub
Qahirədə keçirilən "Ərəb Liqası" sammitində təqdim olunan yeni təklif təcili humanitar yardım, dağıdılmış infrastrukturun bərpası və uzunmüddətli iqtisadi inkişaf məsələlərini əhatə edir.
Sammitin açılışında çıxış edən Misir prezidenti Əbdülfəttah əs-Sisi hökumətinin bərpa planının fələstinlilərin "öz torpaqlarında qalmasını təmin edəcəyini" bildirib. BMT-nin baş katibi Antonio Quterreş isə təşkilatın bu təşəbbüslə "tam əməkdaşlığa hazır olduğunu" vurğulayıb.
Sammitin yekun bəyanatında "hərtərəfli ərəb planının" qəbul edildiyi açıqlanıb və beynəlxalq ictimaiyyət bu təşəbbüsə dəstək verməyə çağırılıb.
Bəyanatda vurğulanıb ki, "bütün bu səylər Fələstin dövlətinin qurulması ilə bağlı siyasi prosesin başlanması ilə paralel aparılır", lakin İsrail rəhbərliyi bu ideyaya qarşı çıxır.
Sammit, eyni zamanda, Fələstin təmsilçiliyinin "HƏMAS"ı istisna edən və FA-ya dominantlıq edən "Fələstin Azadlıq Təşkilatı" (FAT) çərçivəsində birləşdirilməsinə çağırıb.
Misir hökuməti 112 səhifəlik sənəddə yaşayış komplekslərinin, bağların və ictimai mərkəzlərin süni intellektlə yaradılmış rəngarəng təsvirlərini təqdim edib. Plana ticarət limanı, texnologiya mərkəzi, çimərlik otelləri və hava limanı daxildir.
Lakin Misir təklifi Qəzzaya kimin rəhbərlik edəcəyinə tam aydınlıq gətirməyib. Yalnız layihəni idarə edəcək bir fələstinli administrativ komitəyə dəstək verildiyi qeyd edilib.
İsrail planı dəstəkləmir
Plan hələ də Qəzzanın faktiki nəzarətçisi olan İsrail tərəfindən dəstəklənməyib. Daha əvvəl Qəzza üçün hazırlanan iqtisadi inkişaf planları İsrailin bölgəyə tətbiq etdiyi blokada və hərbi əməliyyatlar səbəbindən uğursuz olmuşdu. İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu fələstinli ərazilər üzərində "daimi nəzarət" istədiyini açıq şəkildə bildirib.
Digər tərəfdən, 16 aydır müharibə aparan və ağır zərbə alan "HƏMAS" hələ də bölgədə güclü siyasi qüvvə olaraq qalır və onun iştirak etmədiyi proseslərə razılaşacağı inandırıcı görünmür.
"HƏMAS"ın yüksək vəzifəli nümayəndəsi Sami Əbu Zuhri qrupun fələstinlilərə layihələrin zorla qəbul etdirilməsinə qarşı çıxdığını bildirib.
"Biz sammitin uğurlu olmasını istəyirik və ümid edirik ki, fələstinlilərin köçürülməsinə qarşı çıxış edəcək və onların öz müqəddəratını təyinetmə hüququnu qoruyacaq çağırış səsləndiriləcək", – deyə o əlavə edib.
"HƏMAS" çərşənbə axşamı bəyanat yayaraq Qahirədə keçirilən "Ərəb Liqası" sammitinin fələstinlilərin Qəzzadan köçürülməsinə mane olmağa çağırıb.
"Biz işğalın Qəzza zolağında yaratdığı humanitar fəlakətin aradan qaldırılması və fələstinlilərin köçürülməsi planlarının iflasa uğradılması üçün təsirli bir ərəb roluna ümid edirik", – bəyanatda qeyd edilib.
Misir planında Qəzzadakı silahlı qruplaşmaların yaratdığı çətinliklər etiraf edilsə də, problemin "Fələstin xalqının hüquqlarını bərpa edən və aydın bir yol xəritəsi təqdim edən etibarlı siyasi proses" vasitəsilə həll oluna biləcəyi vurğulanıb.
Misirin planı BMT-dən dəstək alıb
Qahirədə keçirilən sammitdə iştirak edən Fələstin prezidenti Mahmud Abbasın Qəzzada nüfuzu məhdud olsa da, Qərbin dəstəklədiyi FA-ya rəhbərlik edir.
Misirin planı BMT-nin baş katibi Antonio Quterreşin də dəstəyini alıb. Quterreş daha əvvəl Trampın "Yaxın Şərqin Rivierası" adlandırdığı planının etnik təmizləmə riski daşıdığını bildirmişdi.
"Bu sammitdə açıq şəkildə ifadə olunan, Qəzzanın bərpasına dəstək üçün ərəb təşəbbüsünü alqışlayır və güclü şəkildə dəstəkləyirəm", – Quterreş bildirib. "BMT bu təşəbbüslə tam əməkdaşlığa hazırdır."
BMT-nin baş katibi həmçinin Qəzzada mövcud olan zəif atəşkəs rejimi ilə bağlı danışıqların "dərhal bərpa olunmasına" çağırıb. Son müharibədə İsrailin Qəzzada 50 minə yaxın insanı öldürdüyü, "HƏMAS"ın isə 1 200 israillini qətlə yetirdiyi və hələ də israilli girovları saxladığı bildirilir.
Atəşkəs davam edərkən ərəb dövlətləri Trampın planına alternativ hazırlamağa tələsirlər. Onlar Qəzzadakı fələstinlilərin zorla köçürülməsinin bütün regionu qeyri-sabitləşdirə biləcəyindən ehtiyat edirlər.
Tramp isə ABŞ-nin Qəzzanı faktiki olaraq idarə etməsini və onun sakinlərinin qonşu ölkələr – İordaniya və Misirə köçürülməsini təklif edib.
"ABŞ Qəzza zolağını ələ keçirəcək və biz orada da işlərimizi görəcəyik", – Tramp bildirib. "Biz ora sahib olacağıq."
Rəhim
