Məlum olub ki, Günəşdən gələn istilik zəlzələlərə səbəb ola bilər. Alimlər ümid edirlər ki, yeni tapıntılar zəlzələləri daha yaxşı proqnozlaşdırmağa imkan verəcək.
Hafta.az-ın “Science Alert”a istinadən yazdığına görə, tektonik plitələrin fasiləsiz, lakin çox yavaş hərəkəti nəticəsində yer qabığında gərginlik yığıldıqda zəlzələlər baş verir. Bu gərginlik qırılmalar boyunca sürtünmə qüvvəsini aşdıqda, yer sürüşür və zəlzələlər kimi hiss olunan enerji dalğaları yaranır.
2022-ci ildə aparılan bir araşdırma günəş ləkələri ilə seysmik fəaliyyətlər arasında əlaqə tapıb. Ulduzda maqnit sahəsi xətlərinin konsentrasiyası nəticəsində yaranan bu ləkələrin sayı Günəşin 11 illik dövrü boyunca mumlaşır və azalır.
Əvvəlki araşdırmalarda günəş ləkələrinin sayı ilə zəlzələ arasındakı əlaqənin temperaturla əlaqəli ola biləcəyi düşünülürdü, lakin qəti dəlil tapılmayıb.
“Chaos: An Interdisciplinary Journal of Nonlinear Science” jurnalında dərc edilən yeni araşdırmada tədqiqatçılar günəş ləkələrinin fəaliyyəti, Yer səthinin temperaturu və zəlzələ məlumatlarını özündə birləşdirən bir model yaratdılar.
Onlar tapdılar ki, modelə səth temperaturunun əlavə edilməsi zəlzələ proqnozlarının dəqiqliyini artırıb. Xüsusilə, daha dərin, mantiya mənşəli zəlzələlərdən daha çox, planetin üst qabığından baş verən dayaz zəlzələlərin proqnozu yaxşılaşıb.
Tədqiqatçılar bildirirlər ki, üst yer qabığı atmosfer temperaturu və su dövriyyəsindən ən çox təsirlənən təbəqədir və buna görə də dəyişikliklərin bu bölgəyə ən çox təsir edəcəyi məntiqlidir.
"Günəşin istiliyi atmosferdə temperatur dəyişikliklərinə səbəb olur ki, bu da qaya quruluşu və yeraltı suların hərəkəti kimi şeylərə təsir edə bilər" deyə məqalənin müəlliflərindən biri olan Junquyera Saldanha əlavə edir.
Bu cür dalğalanmalar, məsələn, süxurları daha kövrək və çatlamağa meylli edə bilər. Bundan əlavə, yağıntı və qar əriməsində dəyişikliklər tektonik plitələrin sərhədlərində təzyiqi dəyişə bilər. Bunlar zəlzələlərin əsas amilləri olmasa da, seysmik aktivliyin proqnozlaşdırılmasında mühüm rol oynaya bilər.
Yeni tədqiqat Yer planetinin nə qədər mürəkkəb olduğunu göstərməklə yanaşı, zəlzələləri daha yaxşı proqnozlaşdırmağın yeni yollarını da təklif edir.
"Bu, həyəcan verici bir istiqamətdir və ümid edirik ki, araşdırmamız zəlzələləri tətikləyən daha böyük mənzərəni işıqlandıracaq" deyib Saldanha.
