Siyasi kommunikasiya, siyasi ideyaların, düşüncələrin, mövqelərin və məlumatların müxtəlif kommunikasiyalı vasitələr və kanallar vasitəsilə cəmiyyətə, seçicilərə və digər maraqlı tərəflərə ötürülməsi prosesidir. Bu, siyasi liderlərin, partiyaların, dövlət qurumlarının və vətəndaş cəmiyyətinin müxtəlif məsələlərə dair mesajlarını yaymaq, mövqelərini izah etmək və müzakirələrdə iştirak etmək məqsədini daşıyır. Siyasi kommunikasiya həm də seçki kampaniyalarında, siyasi hadisələrdə və ictimaiyyətlə əlaqələrdə mühüm rol oynayır.
Bu sahə rəy formalaşdırmaq, ictimai baxışları yönləndirmək və siyasi dəyişikliklərə təsir etmək məqsədini güdür. Siyasi kommunikasiya prosesinin baş verməsi üçün müxtəlif üsullar istifadə oluna bilər, məsələn, mətbuat konfransları, sosial media, televiziya və radio proqramları, vətəndaş forumları və s.
Siyasi kommunikasiya, cəmiyyətin ideoloji, sosial və siyasi düşüncələrini formalaşdıran bir proses olaraq, çoxsaylı təsir mexanizmlərinə və aktorlara malikdir. Bu aktorlardan biri də qadınlardır. Siyasi kommunikasiyanın siyasətin inkişafı prosesindəki vacibiyyəti ümumi olaraq siyasətdəki qadın obrazları haqqında danışmağa zəmin yaradır. Siyasətdəki qadın obrazları, müxtəlif dövrlərdə və coğrafiyalarda dəyişən, amma ümumiyyətlə qadınların siyasi mübarizələrdəki mövqeyini, liderlik keyfiyyətlərini və ideologiyalarını əks etdirən simalardır. Bu obrazlar, həm də qadınların cəmiyyətdəki rollarını, sosial və mədəni təsirlərini, habelə siyasi strukturlardakı mövqelərini nümayiş etdirir. Bir neçə əsas qadın obrazını qeyd edə bilərik:
1. Reformist və İnqilabçı Qadınlar: Bu obraz, ənənəvi sosial quruluşları dəyişdirmək və qadın hüquqlarını müdafiə etmək məqsədilə siyasətə girən qadınları təmsil edir. Onlar, bəzən mübarizə və inqilabın simvoluna çevrilirlər. Məsələn, Indira Qandi (Hindistan), Margaret Tatcher (Böyük Britaniya) kimi liderlər cəmiyyətlərindəki mövcud siyasi düzəni dəyişmək üçün ciddi addımlar atmış, güclü və mübahisəli fiqurlar olmuşlar.
2. Ənənəvi Qadın Liderləri: Bu obrazda olan qadınlar, xüsusilə konservativ və ya ənənəvi siyasi mühitlərdə yer alan və adətən ailə, nəsil, və mədəniyyət mövzularında mübarizə aparan simalardır. Bu qadınlar siyasətdə əksər hallarda “gözəl ana” və ya “ailə dəyərlərini qoruyan” kimi təqdim edilirlər. Məsələn, Golda Meir (İsrail) və Sirimavo Bandaranaike (Sri Lanka) kimi qadınlar, həm siyasi liderlər, həm də mühafizəkar sosial təsirlər yaratmışlardır.
3. Feminist Qadınlar: Bu obrazda olan qadınlar, qadınların bərabər hüquq və imkanlarını təmin etmək üçün siyasətdə fəal olurlar. Onlar həmçinin cinsiyyət əsaslı ədalətsizliyi aradan qaldırmağa, qadınların səsini eşitdirməyə və gender bərabərliyini təmin etməyə çalışırlar. Gloria Steinem və Hilary Clinton kimi şəxsiyyətlər, feminist hərəkatın siyasi aləmdəki təmsilçiləri kimi göstərilə bilər.
4. Popülist Qadın Liderlər: Bəzən siyasi liderlikləri sadə və xalqla birbaşa əlaqəyə dayanan, populyar və dinamik qadınları əks etdirir. Bu qadınlar, vətəndaşların ehtiyaclarına cavab verən, bəzən isə daha emosional və xalqla ünsiyyət quran fiqurlardır. Cristina Fernández de Kirchner (Argentinada) və Ellen Johnson Sirleaf (Liberiyada) kimi qadınlar, xalqın dəstəyini qazanmaq üçün müxtəlif strategiyalar istifadə ediblər.
5. Daha Təvazökar və Arxa Planda Olan Qadınlar: Bəzi qadınlar siyasətdə daha az təcili və hətta qeyri-rasional deyilən mövqelərdə olsa da, əhəmiyyətli sosial və siyasi dəyişiklikləri həyata keçirirlər. Bu qadınlar daha çox bürokratik və təşkilati işlərdə iştirak edirlər və böyük siyasətə liderlik etməkdənsə, ona dəstək olan və digər qadınların təşəbbüslərini dəstəkləyən fiqurlar ola bilərlər.
Bu obrazlar təbii ki, müxtəlif mədəniyyətlərdə və zaman dilimlərində fərqli ola bilər. Qadın siyasətçilərin ortaya çıxardığı təsir, həm cəmiyyətdəki dəyişiklikləri, həm də qadınların siyasi mübarizələrdəki dəyərini göstərir.
Siyasi kommunikasiya, cəmiyyətin siyasi düşüncə və davranışlarını formalaşdırmaq üçün mühüm bir vasitədir. Bu sahədə qadınların rolu son illərdə nəzərəçarpacaq dərəcədə böyümüş və qadın siyasətçilərin, fəalların və liderlərin təsiri daha çox hiss edilməyə başlanmışdır. Qadınların siyasi sahədə iştirakının artması, həm cinsiyyət bərabərliyinin təmin olunmasına, həm də siyasətin daha inklüziv, insan mərkəzli və empatik bir yönə doğru inkişaf etməsinə təkan vermişdir. Qadınların, xüsusilə müasir dövrdə, həm sosial şəbəkələrdən, həm də ənənəvi media vasitələrindən istifadə edərək öz mesajlarını effektiv şəkildə yayma qabiliyyəti, siyasi kommunikasiya proseslərinin inkişafına müsbət təsir göstərmişdir.
Bu məqalədə vurğulanan əsas məqam, qadınların yalnız cinsiyyət və gender kimlikləri ilə deyil, həm də öz unikal siyasi üslubları, liderlik keyfiyyətləri və ictimai məsələlərə olan yanaşmaları ilə siyasətə təsir etmələridir. Qadınlar, daha çox həssaslıq və anlaşma ilə yanaşdıqları məsələlərdə, bəzən kişi siyasətçilərindən fərqli olaraq, cəmiyyəti bir araya gətirən və ümumi rifahı təmin edən daha çox sosial yönlü yanaşmalar sərgiləyirlər. Siyasi kommunikasiyada qadınların rolu yalnız müəyyən siyasi partiyalar və təşkilatlar ilə məhdudlaşmır; bu, həm də qlobal miqyasda gender ədalətinin və bərabərliyinin təşviqində mühüm bir alət olmuşdur. Müxtəlif qadın liderlərin və fəalların göstərdiyi bu irəliləyiş, cəmiyyətdəki ənənəvi gender rollarını sarsıdaraq, daha inklüziv və ədalətli bir siyasi mühitin formalaşmasına yardımçı olmuşdur.
Nəticə olaraq, qadınların siyasi kommunikasiya sahəsindəki təsiri həm daxili siyasətdə, həm də beynəlxalq arenada daha da güclənərək, cəmiyyətin demokratik inkişafına və gender bərabərliyinə doğru irəliləməyə dəstək verir. Qadınların bu prosesdəki rolunun tanınması və dəstəklənməsi, gələcəkdə daha balanslı və ədalətli bir siyasi mühitin yaranmasına imkan yaradacaqdır.
Azərbaycan Universiteti
politologiya ixtisasının
II kurs tələbəsi Qədirova Gülgəz
