Ən maraqlısı isə PKK lideri Öcalanın silahı yerə qoyma və terror təşkilatını dağıtma çağırışının necə inkişaf edəcəyidir. Türkiyədə hələ Öcalan çağırış etməmişdən əvvəl gözlənti, başlayacaq prosesin ilk növbədə Suriyadakı PYD-YPG birləşməsinə yönələcəyi idi. Lakin Öcalanın məktubu oxunduqdan sonra həm DEM Partiyasının rəsmiləri, həm də PYD-YPG sözçüləri silahı yerə qoyma çağırışının “yalnız PKK-nı əhatə etdiyini və PYD-YPG ilə heç bir əlaqəsi olmadığını” deməyə başlayıblar.
Ona görə də “Suriya üçün” kimi başlayan yeni “proses” təhlükəsizlik və xarici siyasət məqsədləri olmaqdan çıxdı və daxili hesablamalarla bağlı oldu. Əsas məqsədin DEM Partiyasını müxalifət cəbhəsindən ayırmaq və AK Partiya hökumətinin uzun müddətdir istədiyi Konstitusiya dəyişikliklərini referenduma ehtiyac olmadan birbaşa Türkiyə Böyük Millət Məclisində səsvermə yolu ilə qəbul etmək olduğu inancı daha da gücləndirildi. Türkiyə Böyük Millət Məclisində son vaxtlar parlament köçürmələrinin artması bu yöndə hazırlıq kimi görünür.
Öcalanın çağırışının Suriyada rezonans doğurmamasının səbəbi bu ölkədə tarazlıqların dəyişməsidir. Əsədin devrilməsi ilə həm Suriyadakı nüfuzunu, həm də Livana gedən yolunu itirən İran PYD-YPG-ni “mümkün yeni təsir dairəsi”nə çevirmək istəyir. Əslində Ankara ilə Tehran arasındakı gərginlik xarici işlər naziri Fidanın Əl-Cəzirə telekanalına verdiyi açıqlama ilə üzə çıxıb. İran və Türkiyə qarşılıqlı olaraq səfirləri öz Xarici İşlər Nazirliyinə “dəvət edib” və onlara nəzakətlə xəbərdarlıq ediblər. Türkiyə-İran sərhədində iki tərəfin ticarətə tətbiq etdiyi qarşılıqlı məhdudiyyətlər də gərginliyin “duz/istiotu”na çevrilib. Azərbaycan prezidenti Əliyevin Türkiyəyə səfərini bu prizmadan oxumaq lazımdır. Naxçıvanın Türkiyəyə təbii qaz kəməri ilə qoşulmasının ilk nəticəsi bu regionun İrandan asılılığının azalması olacaq. Ankara İranla gərginlikdə Bakı ilə birgə hərəkət etməyə çalışır.
Suriyanın cənubunu işğal edən İsrail şimaldakı PYD-YPG strukturunu “müttəfiq” olaraq gördüyünü gizlətmir. İsrailin baş naziri Netanyahunun parlamentdəki sözləri önəmlidir. Netanyahu “Biz Livan və Suriyadakı düşmənlərimizin yenidən güclənməsinə imkan verməyəcəyik. Eyni zamanda, druz müttəfiqlərimiz və bölgədəki dostlarımız olan kürdlərlə də əlaqə saxlayacağıq" açıqlaması edib. Ankara bir tərəfdən PYD-YPG-nin silahı yerə qoymasını və özünə yaxın olan Dəməşq rəhbərliyinin qurduğu orduya qoşulmasını istəyir. Hər iki tərəfin Suriyanın şimal-şərqinə baxışları və istəkləri tamamilə ziddiyyət təşkil edir. Tramp administrasiyası hansı tərəfi dəstəkləsə də, Suriyadakı vurğu o tərəfə keçəcək. Ankaranın işi çətindir. Ancaq unutmaq olmaz ki, İsraillə əvvəlki Mavi Mərmərə gərginliyinə son qoyan ABŞ oldu. Trampın bu məsələdə hərəkətə keçməsinə heç kim təəccüblənməməlidir. Misirlə baş verən bütün hadisələrdən və təhqirlərdən sonra Ankaranın siyasətini necə dəyişdiyi məlumdur. Niyə eyni şey İsrail üçün də baş verməsin..?
Pərviz Əliyev
visiontv.az
