Dövrümüzün ekoloji problemləri qlobal ekosistemdə düzəlməz dəyişikliklərə və hətta 2700 il sonra qlobal miqyasda kütləvi məhvlərə səbəb ola bilər. Və belə bir ssenari tamamilə inanılmaz bir şey deyil, çünki bu, Yerin tarixində artıq baş verib...
Poliqon xəbər verir ki, bu barədə Interesting Engineering elmi jurnalı yazır.
Böyük Sönmə kimi də tanınan Perm-Trias sönməsi Yer tarixinin ən dağıdıcı hadisəsi olub. Təxminən 252 milyon il əvvəl dəniz həyatının 96%-i və quruda yaşayan onurğalıların 70%-i yoxa çıxıb.
Bu, atmosferə 100.000 milyard metrik ton karbon qazı buraxan bir sıra dağıdıcı vulkan püskürmələrinin nəticəsi olub. Bir zəncirvari reaksiya başlayıb: kəskin qlobal istiləşmə, okeanların oksigen itirməsi və planetdə karbon dövranının daha da tam sabitsizləşməsi.
Cenevrə Universitetindən Dr.Maura Brunettinin rəhbərlik etdiyi tədqiqatçılar qədim ekosistemləri yenidən qurmaq üçün sporlar, polen və makrofosillərdən istifadə edərək qalıqlaşmış bitki qalıqlarını tədqiq ediblər. Tədqiqat onları təəccübləndirib ki, qlobal temperaturda 10 dərəcə Selsi artımı müşahidə edilib.
Perm-Trias sərhəddindəki ətraf mühit dəyişikliklərini başa düşmək üçün komanda Yerin qədim coğrafiyasını xəritələndirdi və bitki qalıqlarını altı əsas bioma, o cümlədən daimi donmuş tropik, mövsümi tropik, mülayim və səhraya uyğunlaşdırılıb. Müxtəlif vaxtlarda yerli iqlimi qiymətləndirmək üçün fosil qeydləri mürəkkəb iqlim modelləri ilə müqayisə edilib.
Bu təhlil soyuqdan istiyə kəskin keçidi göstərən Perm-Trias sərhədi ilə üst-üstə düşən bitki biomlarında əsas dəyişiklikləri aşkar edib. Son Perm soyuq olub və erkən Triasda bəlkə də qısamüddətli dalğalanmalara görə xaotik bir iqlim hökm sürüb.
Lakin sonrakı Trias - Olenekian və Anisian - əvvəlkindən 10 dərəcə yüksək temperaturda sabitləşib. Bu, tropik səhraların yamyaşıl meşələrə çevrilməsi və mülayim bitki örtüyünün qütblərə doğru irəliləməsi, tundranı məhv etməsi deməkdir. Görünür, məhz bu qlobal istiləşmə sonrakı kütləvi məhv üçün ilkin şərt olub.
Bu dramatik dəyişiklik iqlim dəyişmə nöqtələri konsepsiyasını vurğulayır. Brunetti xəbərdarlıq edir ki, cari CO2 emissiyamız davam edərsə, 2700 il ərzində Perm dövrü ilə eyni səviyyəyə çata bilərik - dəhşətli dərəcədə qısa müddət.
Bununla belə, elm adamları əldə edilən məlumatların məhdudiyyətlərini qəbul edirlər. Daha çox fosil məlumatları və təkmilləşdirilmiş modellər daha aydın bir şəkil üçün çox vacibdir. Tədqiqatçılar təfərrüatlı tapıntıları Frontiers in Earth Science jurnalında dərc ediblər.
Poliqon.info
