İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri Əkrəm İmamoğlunun həbs qərarının bazarların gedişinə necə təsir edəcəyi maraq doğurur.
Xəzinə və maliyyə naziri Mehmet Şimşək sağlam fəaliyyət üçün lazımi addımların atılacağını bildirib.
Türkiyə Cümhuriyyəti Mərkəzi Bankı (TCMB) və Türkiyə Banklar Birliyi (TBB) bazar günü həftənin əvvəlində baş verə biləcək bazar dalğalanmalarına qarşı texniki toplantı keçirib.
İclasda Mərkəzi Bankın rəsmiləri və TBB İdarə Heyətinin üzvü olan bankların nümayəndələri iştirak ediblər.Türkiyə Banklar Birliyinin açıqlamasında iqtisadiyyatda sabitliyin qorunub saxlanacağı vurğulanıb:“Texniki görüş zamanı bütün aidiyyəti qurumların sıx əməkdaşlığı ilə sabitliyin qorunması üçün bazar qaydaları çərçivəsində hər cür alətlərin bundan sonra da səmərəli və qətiyyətlə istifadə ediləcəyi bildirilib”.
Koç Universiteti müəllimi Selva Dəmiralp siyasi gərginliyin artdığı bu günlərdə iqtisadiyyatın ciddi baha başa gələcəyini bildirir:
"Bu xərcləri daha yüksək valyuta məzənnələri, yüksək inflyasiya, yüksək faiz dərəcələri və yavaşlayan artım kimi ümumiləşdirə bilərik. İndiki siyasi böhranın iqtisadi nəticələrinin kifayət qədər ciddi olacağını əvvəlcədən görmək mümkündür. Bu dəfə böhranın mənbəyi iqtisadi deyil, siyasidir".
Vitse-prezident Cevdet Yılmaz sosial media hesabından paylaşım edərək, "İqtisadi proqramımızı qətiyyət və koordinasiya ilə həyata keçirməyə davam edirik" deyib.
Yılmaz, "Cari defisitimiz aşağıdır, zəlzələ xərclərinə baxmayaraq büdcə kəsirimiz nəzarət altındadır, ehtiyatlarımız adekvat səviyyədədir, bank sistemimiz sabitdir, sabit artım və məşğulluq artımı davam edir, işsizlik uzun müddətdir eynidir, əsas prioritet olaraq gördüyümüz inflyasiya aşağıya doğru gedir”.
Yenicə bərpa olunmağa başlayan iqtisadi tarazlıqlar bu miqyasda şoka tab gətirə bilərmi?2023-cü ilin may seçkilərindən bəri Mərkəzi Bank aqressiv faiz artımları sayəsində təxminən 65 milyard dollar xalis ehtiyat toplayıb.
Siyasət dərəcəsi 8,5%-dən 50%-ə yüksəldilib, 2024-cü ilin dekabrında başlayan faiz dərəcəsinin azaldılması prosesi ilə bu dərəcə 42,5%-ə endirilib.
Martın 19-dan sonrakı üç gündə təxminən 25 milyard dollarlıq ehtiyatın satıldığını deyən Demiralp, "Bu, iki ildə yığılan svoplar xaric xalis ehtiyatların 38%-nə bərabərdir" deyib.
Dəmiralp Türkiyənin son iki ildə əldə etdiyi iqtisadi qazancların əhəmiyyətli bir hissəsinin itirildiyini bildirir: “Türkiyə cəmiyyəti olaraq iki ilə yaxındır yüksək faiz və aşağı böyümə mühitinə dözərək ödədiyimiz ağır bədəli və bunun nəticəsində əldə etdiyimiz məhdud qazancların əhəmiyyətli bir hissəsinin itirildiyini, yaxşı və ya pis inflyasiya yoluna qədəm qoyan inflyasiya üzərində yuxarı istiqamətli təzyiqlərin yenidən artdığını görürük”.
"TCMB-nin, ötən həftə olduğu kimi, aqressiv şəkildə ehtiyatları sataraq məzənnəyə təzyiqləri aradan qaldıracaq silah-sursatı yoxdur. Bundan sonra TCMB-nin məzənnəyə təzyiqləri idarə etmək və türk lirəsi aktivlərini cəlbedici etmək üçün daha yüksək faizlər ödəməkdən başqa çarəsi qalmayıb. Lakin bu, cəmiyyətin qalan hissəsi üçün növbəti "acı dərman dozası" demək olacaq".
“Yüksək faizlərin yeni dalğası”Dəmiralp Türkiyə iqtisadiyyatının yüksək faizlərin “acı reseptindən” çıxmaq üzrə olduğu bir vaxtda siyasi böhran səbəbi ilə yeni yüksək faiz dalğasına məcbur ediləcəyini proqnozlaşdırır: "Hesab edirəm ki, bundan sonra Mərkəzi Bankın işi xeyli çətinləşəcək. Artan siyasi risklər və qeyri-müəyyənlik səbəbindən məzənnəyə təzyiqlər davam edəcək, məzənnədən inflyasiyaya keçidlə bağlı inflyasiya yolu yüksələcək və risklərin artması xarici borc faizlərini artıracaq".
Dəmiralpın sözlərinə görə, İmamoğlunun həbs qərarının vaxtı və məhkəmənin siyasiləşdiyinə dair güclü inam təkcə ölkə daxilində deyil, xaricdə də etibarın itirilməsinə səbəb olur: "İqtisadiyyatın onurğa sütunu inam və sabitlikdir. Siz məsrəfləri və sərmayələri o etimad sayəsində edirsiniz. Siyasi risk bu etimad mühitinə böyük ziyan vurub. CDS (Credit Default Swap) risk bonusları artıq 300-ü keçib və daha da artmaq ehtimalı var. Bu, Türkiyənin beynəlxalq borclanma xərclərinin artacağı anlamına gəlir. Xarici valyutada borcu yüksək olan ölkədə bu, maliyyə sabitliyi üçün ciddi risk yaradır".
Şimşək: "İşimizin başındayıq"CHP lideri Özgür Özəl Saraçhanedəki son çıxışında xəzinə və maliyyə naziri Mehmet Şimşəkin istefaya hazırlaşdığını iddia edərək, "Mehmet Şimşək istefa verməmək üçün canla-başla çalışır. "İynə ilə qazırlar, kürəklə ört-basdır edirlər" deyib.
Özəl həmçinin, "Sözdə rasional siyasətin davamçısı İmamoğlunun qorxusundan üç gecədə topladığı 42 milyardın 60 faizini yeyib. Ya istefa ver, ya da Tayyib bəyə beyət et" deyib.
Şimşək isə sosial media hesabından "İşimizin başındayıq. Bazarların sağlam işləməsi üçün lazım olan bütün addımları atmağa davam edəcəyik. Xahiş edirəm, yalan xəbərlərə inanmayın" sözlərini paylaşıb.
“Siyasi böhran dərinləşərsə, valyuta məzənnələri və faizlər sıçrayacaq”İqtisadçı ekspert və TCMB-nin keçmiş vitse-prezidenti Fatih Özatay bildirir ki, siyasi böhran dərinləşərsə, valyuta məzənnələri və faiz dərəcələri sıçrayacaq, inflyasiya yüksələcək: "Xarici valyutada yüksək borcu olan şirkətlərin balansları pisləşəcək. Artım dayanacaq, işsizlik artacaq. Bu qədər qeyri-müəyyənlik heç bir iqtisadiyyat üçün yaxşı deyil, Türkiyə iqtisadiyyatı üçün heç də yaxşı deyil".
