Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan sayca 5-ci Beynəlxalq Dini Etiqad Azadlığı Sammitində və Milli Namaz Səhər yeməyində iştirak etmək üçün Vaşinqtona işgüzar səfər edib. Paşinyanın ABŞ prezidenti Donald Trampla görüşə can atsa da, istəyinə nail olmayıb. Halbuki, bu səfər təkcə Ermənistanın imici üçün deyil, həm də şəxsən baş nazir üçün vacib idi.
Amerikanın paytaxtında Nikol Paşinyana diaspor tərəfindən o qədər də isti münasibət göstərilməyib. Xüsusilə, narahat ermənilər Ermənistanın uğursuzluqlarında onun günahkar olduğunu bildirən plakat asıblar. Ancaq evə qayıdarkən baş nazir daha pis ittihamlar eşitdi, buna görə də səlahiyyətlilər hadisəni ört-basdır etməyə çalışdılar. Üstəlik, erməni icması ilə görüşdə Paşinyan bir daha bəyan etdi ki, real Ermənistanla bağlı tutduğu xətti davam etdirəcək: “Hazırda ideoloji transformasiya gedir. Məncə, belə bir fikir var idi ki, Ermənistan ali məqsədlərə dəstəkdir... Onlar, məncə, tarixi keçmişlə bağlıdır. İndi ideologiya belə dəyişir: Ermənistanın özü ən yüksək milli məqsəddir və ondan yüksək heç nə ola bilməz”.
Eyni zamanda, Paşinyan vurğulayıb ki, bu təkcə onun deyil, bütün xalqın qərarıdır: “Ermənistana mövcud olmaq şansı verən yeganə şey bu ideologiyadır. Bütün bu nəticələrə 44 günlük müharibədə məğlubiyyət və onun səbəblərinə görə gəldik. Məncə, bu gün biz bu məğlubiyyətdən keçərək müstəqil, suveren dövlətə sahib olmaq imkanı əldə etdik. Uzun müddət düşündüm və qurbanların əbəs olmadığı qənaətinə gəldim. Onlar Ermənistanın suverenliyi naminə idilər və indi biz sadəcə olaraq bu qurbanlar bahasına alınmış fürsətdən istifadə etməyə diqqət yetirməliyik”. Paşinyan onu da bildirib ki, İrəvan Cənubi Qafqazda sülhün bərqərar olması üçün ABŞ-ın köməyinə ümid edir: “ABŞ nöqteyi-nəzərindən Ermənistanı dəstəkləməyin ən effektiv yolunun nə olduğunu soruşsanız, deyərdim ki, Cənubi Qafqazda sülhün əldə edilməsi gündəliyinin ABŞ siyasi elitasının prioritetləri siyahısına daxil edilməsi çox vacib olardı”. Eyni zamanda, Paşinyan ölkəsinin demokratiyaya can atdığını vurğulayıb: “Biz demokratiyanı dərinləşdirməyə və onu institusional əsaslara oturtmağa çalışırıq ki, o, hakim qüvvələrin siyasi iradəsindən asılı olmasın. Hazırda Ermənistanın demokratik yoluna əngəl törətməyə cəhdlər edilən yalnız bir alət var – müharibə, eskalasiya və münaqişə aləti”. Bu arada respublikanın xarici işlər nazirinin müavini Paruyr Hovhannisyan bəyan edib ki, İrəvanla Vaşinqton arasında yanvarda imzalanmış strateji əməkdaşlıq sənədi ABŞ-ın sükanı arxasında kimin olmasından və ya Amerika siyasətindəki digər proseslərdən asılı deyil. Xüsusilə, Ermənistan hakimiyyəti iki ölkə arasında tərəfdaşlığın indi daha əlverişli və daha mütərəqqi mövqedən inkişaf edəcəyini gözləyir.
Düzdür, indiyə qədər Trampın ilk qərarları Ermənistana narahatlıqdan başqa bir şey gətirməyib. Xüsusilə, Ağ Ev Beynəlxalq İnkişaf Agentliyinin (USAID) fəaliyyəti Amerikanın milli maraqlarına cavab vermədiyi üçün bağlandığını elan edib. Eyni zamanda, USAID Qarabağdan olan ermənilərə yardım edir. Orbeli Mərkəzinin eksperti Conni Melikyan qeyd edir: “Bu, Ermənistan və ABŞ arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasının imzalanmasından və Trampın hakimiyyətə gəlişindən sonra Paşinyanın Amerikaya ilk səfəridir. Bu, ona görə vacibdir ki, ABŞ-dakı erməni ünsiyyət qurmaq, həmçinin Ağ Evin yeni administrasiyasının nümayəndələri ilə əlaqə yaratmaq üçün potensial imkan var. Beləliklə, xarici siyasətin diversifikasiyası kontekstində maksimum proqram bu yaxınlarda imzalanmış sənəd əsasında strateji Ermənistan-Amerika münasibətlərinin fəal şəkildə dərinləşdirilməsidir. Ən azı, Trampın demokratlardan miras aldığı eyni xartiya çərçivəsində təmaslar və ikitərəfli əməkdaşlıq Ermənistanın marağındadır. Amma ABŞ-da indi fərqli mövqe var”. Qafqaz İnstitutunun elmi işçisi Qrant Mikaelyan da Paşinyanın Vaşinqtona səfərində heç bir ciddi perspektiv görmür: “Nəzərə alsaq ki, İrəvan Amerika hakimiyyətinin nümayəndələri ilə heç bir rəsmi görüş elan etməyib, bu səfər adi diplomatik məntiqə sığmır. Ümumiyyətlə, Trampın Cənubi Qafqazda nə edəcəyi, hansı strategiyaları əlaqələndirməsi və sair bəlli deyil. Eyni zamanda, Paşinyan hökumətinin ABŞ liderinə ehtiyacı var ki, heç olmasa sələfi Cozef Bayden administrasiyasının üzərinə götürdüyü öhdəlikləri təsdiq etsin”. Onun sözlərinə görə, İrəvanın Qərbə yönləndirilməsi, Avropaya inteqrasiya müqabilində müstəqilliyini təslim etməsi, hətta “Sülh kəsişməsi” Vaşinqtonun birbaşa iştirakı ilə yaradılmış layihələrdir. Lakin Paşinyan bütün bunları demokratlarla danışıqlar zamanı edib və onun Trampın komandası ilə heç bir əlaqəsi yoxdur: “Nəticədə, əgər vəziyyət pisləşərdsə, belə çıxa bilər ki, Paşinyan prosesə amerikalılarla başlayıb, amma sonda yolu təkbaşına getməli olacaq. Ukraynadakı kimi”. Digər bir tərəfdən, Ermənistanın Rusiya ilə münasibətləri son illərdə gərginləşib. Paşinyan hökuməti getdikcə daha çox Qərbə meyllənir. Lakin bu, Rusiyanın regionda geosiyasi təsirini tam itirdiyi anlamına gəlmir. Moskvanın Ermənistanla münasibətləri zəifləsə də, Ermənistan iqtisadiyyatında və təhlükəsizlik sahəsində Rusiyanın təsiri davam edir. Bu da Moskvaya əlavə təsir imkanları yaradır.
Tahir TAĞIYEV
