Ekspert: "Məktəb psixoloqları təhlükəli oyunlar barədə həm valideynlərə, həm də şagirdlərə məlumat verməlidir"
Bu sözləri Demokrat.az-a açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.
"Birincisi, erkən müdaxilə və müşahidə. Məktəb psixoloqları uşaqların davranışlarını izləməklə, onların emosional vəziyyətindəki dəyişiklikləri erkən müəyyən edə bilərlər. Uşaqların aqressivləşməsi, özlərinə qapanmaları, dərslərə maraqlarının azalması və sosial münasibətlərdə problemlərlə üzləşmələri onların psixoloji çətinliklər yaşadığını göstərə bilər. Çox vaxt təhlükəli oyunlara qoşulan uşaqlar depressiya, sosial təcrid, ya da valideyn və müəllimlərlə ünsiyyətdə problemlər yaşayanlar arasından çıxır. Psixoloqlar bu vəziyyətləri erkən müəyyən edərək valideynlərə və müəllimlərə xəbərdarlıq edə, uşaqlar üçün fərdi və qrup terapiyaları təşkil edə bilərlər".
O bildirib ki, ikincisi, maarifləndirmə və profilaktikadır.
"Məktəb psixoloqları təhlükəli oyunlar barədə həm müəllimlərə, həm valideynlərə, həm də şagirdlərə məlumat verməlidir. Təhlükəli oyunların mexanizmini anlamaq və uşaqlara bu oyunların real təhlükələri barədə danışmaq olduqca vacibdir. Bəzi uşaqlar bu oyunların sadəcə zarafat və ya əyləncə olduğunu düşünərək onları ciddi qəbul etmir və nəticədə fəsadlarla üzləşirlər. Məktəblərdə psixoloqların təşəbbüsü ilə keçirilən seminarlar, fərdi görüşlər, valideynlər üçün təlimlər uşaqların bu oyunlardan uzaq durmasına kömək edə bilər".
Ekspert qeyd edib ki, üçüncüsü, psixoloji dəstək və reabilitasiyadır.
"Təhlükəli oyunlardan təsirlənmiş və ya artıq bu oyunların qurbanı olmuş uşaqlar üçün psixoloji bərpa prosesi lazımdır. Bəzi hallarda uşaqlar dostlarının və ya sosial medianın təsiri ilə bu oyunlara qoşulurlar və başlarına ciddi problemlər gələndə nə edəcəklərini bilmirlər. Belə uşaqlarla fərdi psixoloji dəstək proqramları aparmaq, onların özgüvənini və emosional sabitliyini artırmaq məktəb psixoloqlarının əsas vəzifələrindən biri olmalıdır.
Statistikaya görə, 2021-ci ildə Azərbaycanda 6-17 yaş arası uşaqların sayı 1 milyon 766,5 min nəfər təşkil edib. Bu yaş qrupu təhlükəli oyunların əsas hədəf kütləsi hesab olunur. Təhlükənin ciddiliyini nəzərə alaraq, dövlət bu məsələni daim diqqətdə saxlayır və bu məqsədlə 30 oktyabr 2018-ci ildə “Uşaqların zərərli informasiyadan qorunması haqqında” Qanun qəbul edilib, 1 yanvar 2020-ci il tarixindən qüvvəyə minib".
Onun sözlərinə görə, dünya təcrübəsinə baxsaq, ABŞ, Kanada, Avropa ölkələri və Cənubi Koreyada məktəb psixoloqları təkcə məsləhətçi kimi deyil, həm də risk qruplarını müəyyən edən və bu uşaqlar üçün xüsusi dəstək proqramları hazırlayan mütəxəssislər kimi fəaliyyət göstərirlər:
"Məsələn, Finlandiyada məktəb psixoloqları şagirdlər üçün “emosional təhlükəsizlik zonaları” təşkil edirlər. Bu zonalarda uşaqlar rahat şəkildə problemlərini bölüşə və yardım ala bilərlər. Azərbaycanda da məktəb psixoloqlarının rolu daha aktiv olmalı, onların fəaliyyəti sırf sənəd işləri və ya formal məsləhətlərlə məhdudlaşmamalıdır.
Nəticə olaraq, məktəb psixoloqları təhlükəli oyunların yaratdığı risklərin qarşısını almaqda açar rol oynayırlar. Onlar həm şagirdləri maarifləndirməli, həm valideyn və müəllimlərlə əməkdaşlıq etməli, həm də psixoloji dəstək mexanizmlərini işə salmalıdırlar. Əgər bu sahədə sistemli iş aparılarsa, uşaqların təhlükəli oyunlara meyli azalacaq və onların psixoloji sağlamlığı daha yaxşı qorunacaq".
Əfsanə Kamal
Demokrat.az
