Dünya neoimperializm dövrünə qədəm qoyur. ABŞ prezidenti Donald Tramp inauqurasiya nitqi zamanı söz verib ki, Birləşmiş Ştatlar bir daha özünü böyüyən - sərvətini artıran, ərazisini genişləndirən bir dövlət kimi görəcək. Və bu danışıqların boş ritorika olduğuna dair ümidlər artıq puç olub.
Poliqon xəbər verir ki, bunu Financial Times yazıb.
Nəşrin yazdığına görə, ABŞ-ın yeni prezidenti tez-tez digər ölkələrin ərazilərini əldə etmək istəyindən bəhs edir ki, buna məhəl qoyulmasın və ya rədd edilsin. Tramp əminliklə Amerikanın Qrenlandiyanı alacağını bəyan edib, Panama kanalını geri qaytaracağına söz verib və Kanadanın 51-ci ştata çevrilməli olduğunu bildirib. Və keçən həftə Amerika lideri gözlənilmədən Qəzza haqqında danışıb.
Bu cür ritorika hətta bəzi Tramp tərəfdarlarını da qorxudur. Lakin onun ekspansionist ambisiyalarını başa düşmək üçün onları qlobal tendensiya prizmasından nəzərdən keçirməyə dəyər. Rusiya və Çin liderləri - Vladimir Putin və Si Szinpin də ərazi genişlənməsinə əsas milli məqsəd və böyüklük iddialarının bir hissəsi kimi baxırlar.
"Rusiya sözçüləri tez-tez Ukraynaya qarşı müharibəyə bəraət qazandırmaq üçün milli təhlükəsizliyi göstərirlər. Lakin Putin özü obsesif şəkildə Ukraynanın tamhüquqlu ölkə deyil, Rusiya dünyasının bir hissəsi olduğu fikrinə qayıdır", deyə nəşr vurğulayır.
Si Szinpin həmçinin hesab edir ki, Tayvana nəzarəti əldə etmək Çinin milli taleyinin və öz tarixi irsinin açarıdır.
Trampın imperiya maraqları bu yaxınlarda özünü göstərməyə başlayıb. Putin məsələsində olduğu kimi, ABŞ prezidentinin bu cür ritorikasını ağartmağa çalışanların ilk müraciət etdikləri şey milli təhlükəsizliklə bağlı izahat axtarmaqdır. Məsələn, Qrenlandiyanın kritik mineralları var, çinlilər Panama kanalına əl atırlar. Lakin Kanada və Qəzza məsələlərində heç bir rasional izahat yoxdur, ona görə də alternativ səbəb Trampın şəxsi böyüklüyüdür.
Trampın Kanada və ya Qəzzanı ələ keçirmək ümidləri hələ də ağlasığmaz görünür. Lakin Panama Kanalı və Qrenlandiya daha həssasdır: Amerikanın hərbi gücü panamalılara və ya danimarkalılara qarşı yerləşdirilsə, böyük olacaq.
"Ekspansionist ambisiyaları olan insanların rəhbərlik etdiyi ABŞ, Rusiya və Çinlə indiki beynəlxalq sistem üçün fəsadlar qaranlıqdır. Ola bilsin ki, dünya kiçik ölkələrin beynəlxalq hüququn müdafiəsinə iddia edə bildiyi bir dövrdən, Tukididin (qədim yunan tarixçisi-red.) sözləri ilə desək, "güclülər bacardıqlarını edir, zəiflər isə lazım olanı edəcəklərini deyirlər".
Belə bir dünya böyük dövlətlər arasında təsir dairələrinin bölünməsinə əsaslanan narahat sülhə uyğun ola bilərdi. Bəli, ABŞ Qərb yarımkürəsinə, Rusiya Şərqi Avropaya, Çin isə Şərqi Asiyaya diqqət yetirəcəkdi. Ancaq belə bir paylanma qeyri-sabit olardı.
Bundan əlavə, imperialist ambisiyalar daxili siyasi mənzərəyə təsir göstərir. Çinə və Rusiyaya baxın - orada Putin və Sinin ekspansionist xarici siyasəti ölkə daxilində şəxsiyyətə pərəstiş və siyasi repressiyalarla yanaşı gedir. Eyni zamanda, Trampın xarici ambisiyaları "içəridəki düşməni" məhv etməyə intensiv diqqət yetirməklə birləşir.
Hazırda bu proseslərdə mühüm rol oynayan milyarder İlon Mask hər gün Roma İmperiyasının taleyi haqqında düşündüyünü bildirib. O, hətta Amerikanın "müasir Sulla"ya ehtiyacı ola biləcəyini təklif edib. Söhbət dövlətdə islahatlar apararkən yüzlərlə rəqibini öldürən Roma diktatorundan gedir.
Poliqon.info
