Mobbinq nədir? Necə baş verir?
Mobbinq, bir şəxsə və ya bir qrup insana qarşı davamlı və təkrarlanan psixoloji zorakılıq və ya təzyiq göstərilməsi halıdır. Bu, iş yerində, məktəbdə və ya sosial mühitlərdə baş verə bilər. Mobbinq, yalnız fiziki zorakılıqla məhdudlaşmır, həmçinin insanın psixoloji vəziyyətini pozan, onu təkləyən, aşağılayan və cəmiyyət içində təcrid edən hərəkətləri əhatə edir.
Qlobal.net bildirir ki, bu davranışlar həmçinin şəxsin özünə inamını sarsıda bilər və onun sosial və emosional sağlamlığını ciddi şəkildə təhdid edə bilər.
Mobbinq NecÉ™ BaÅŸ Verir?
Mobbinq müxtəlif şəraitlərdə və fərqli yollarla baş verə bilər. İnsanlar, fərqli metodlar və vasitələrlə başqalarına təzyiq göstərmək üçün müxtəlif yollar seçirlər. Bu davranışlar bəzən açıq şəkildə görünməsə də, zərərli təsirləri böyük ola bilər.
1. Psixoloji və Emosional Zorakılıq
Mobbinq ən çox psixoloji və emosional zorakılıqla özünü göstərir. Burada bir şəxs və ya bir qrup insan digər şəxsi davamlı olaraq aşağılayır, cəmiyyətdən təcrid edir və özünü mənfi şəkildə hiss etməsinə səbəb olur. Bu cür davranışlar aşağıdakılara aid ola bilər:
- Tez-tez təhqir etmək, gülüş obyekti etmək.
- Biri ilə dalğa keçmək və ya onun üzərinə söyüşlər söyləmək.
- Onun fiziki və ya emosional ehtiyaclarını göz ardı etmək.
- Şəxsin iş yerində və ya sosial mühitdə irəliləməsini maneə törətmək.
2. Sosial İzolasiya və Təcrid
Mobbinq, çox vaxt sosial təcridə səbəb olan davranışlarla əlaqəlidir. Şəxs qəsdən tək qoyulur, başqalarından ayrı saxlanılır və sosial əlaqələrdən məhrum edilir. Bu, şəxsin özünü tənha və qeyri-adi hiss etməsinə səbəb olur. Məsələn:
- Şəxsin fikirlərinə və ya töhfələrinə diqqət yetirilməməsi.
- Qruplardan və ya fəaliyyətlərdən uzaqlaşdırılması.
- Başqalarının yanında ona qarşı küçülədici davranışların sərgilənməsi.
3. Hərəkət və Göstərici Məhdudiyyətlər
Mobbinq həmçinin, bir şəxsin iş və ya şəxsi həyatı ilə bağlı qərarlarında məhdudiyyətlər yaratmaqla da özünü göstərə bilər. Bu, onun peşəkar və sosial inkişafını engelləyən davranışlar ola bilər:
- İşin yerinə yetirilməsi ilə bağlı məqsədli maneələr yaratmaq.
- Şəxsin müvəffəqiyyətlərini kiçiltmək və ya uğurlarını inkar etmək.
- İş yerində davamlı olaraq işini səhv göstərmək və ya narazılıq etmək.
4. Aşağılayıcı Şəkildə Ünsiyyət
Mobbinq zamanı, şəxsə qarşı davamlı və təkrarlanan aşağılayıcı ünsiyyət formalarına rast gəlmək mümkündür. Bura, yüksək səslə tənqidlər etmək, lakin təqdir və ya həvəsləndirmə etməmək daxildir. Şəxs özünü dəyərsiz hiss edə bilər və özünü qeyri-kafi bir insan kimi hiss edə bilər.
Mobbinqin Nəticələri
Mobbinqin təsirləri həm fiziki, həm də psixoloji səviyyədə ola bilər. Uzunmüddətli mobbinq, ciddi travmalara və zehni sağlamlıq problemlərinə yol aça bilər.
1. Psixoloji və Emosional Təsirlər
Mobbinq, şəxsin özünə inamını ciddi şəkildə zədələyə bilər. Bunun nəticəsində, şəxs depressiya, anksiyete, stress və digər psixoloji pozğunluqlar yaşayabilir. Onun həyat keyfiyyəti və emosional vəziyyəti əhəmiyyətli dərəcədə pisləşə bilər. Bu vəziyyət, şəxsin işə və ya sosial həyata qarşı marağını itirməsinə səbəb ola bilər.
2. Fiziki Sağlamlığa Təsirlər
Psixoloji travmalar fiziki sağlamlığa da təsir edə bilər. Mobbinq qurbanı daha çox yuxusuzluq, baş ağrıları, halsızlıq və digər fiziki problemlərlə qarşılaşa bilər. Hətta uzun müddətli stress, ürək-damar problemlərinə və digər ciddi sağlamlıq problemlərinə yol açar.
3. İş Performansında Azalma
Mobbinq qurbanı öz işinə və vəzifələrinə olan marağını itirə bilər. İş yerində konsentrasiyasında çətinliklər yaranar, məhsuldarlığı azalır və nəticə olaraq iş performansı düşər. Bu, həmçinin iş yerində karyera inkişafını da məhdudlaşdıra bilər.
4. Sosial Münasibətlərdə Çətinliklər
Mobbinq qurbanları, sosial əlaqələrində də çətinliklər yaşaya bilərlər. Çox vaxt özünə güvənlərini itirirlər və başqaları ilə əlaqə qurmaqda çətinlik çəkirlər. Tək qalma və ya yalnızlıq hissi ilə qarşılaşa bilərlər.
Mobbinqdən Necə Qurtulmaq Olar?
Mobbinq ilə üzləşən bir şəxs üçün vacib olan ilk addım, problemin mövcudluğunu qəbul etməkdir. Daha sonra bu vəziyyətdən qurtulmaq üçün bir neçə strategiya tətbiq edilə bilər:
1. Dəstək Almaq
Mobbinq qurbanı, hisslərini və yaşadığı təcrübələri güvənə biləcəyi birinə açmalıdır. Bu, həmçinin bir mütəxəssis (psixoloq və ya hüquqşünas) ilə danışmaq və lazımi hüquqi və emosional dəstək almaq çox vacibdir.
2. Şikayət Etmək və Rəsmi Addımlar Atmaq
Mobbinq ilə qarşılaşan şəxs, iş yerində və ya məktəbdə mövcud olan siyasət və prosedurlara əsaslanaraq şikayət edə bilər. Hüquqi müdafiə və iş yerindəki idarəetmə ilə əlaqə saxlamaq, məsələnin həllinə kömək edə bilər.
3. Müdafiə Bacarıqlarını İnkişaf Etdirmək
Mobbinq qurbanları özlərini müdafiə etməyi öyrənməlidirlər. Sağlam sərhədlər qoymaq, tək başına problem yaşamağa çalışmamaq və sosial dəstək qruplarına müraciət etmək lazımdır.
4. Psixoloji Dəstək və Terapiya
Mobbinq şəxsin psixoloji sağlamlığını ciddi şəkildə təhdid edə bilər. Bu səbəbdən psixoterapiya və ya digər müalicə metodları faydalı ola bilər.
Mobbinq insanların həyatlarını ciddi şəkildə zədələyən bir problemdir və onun qarşısını almaq üçün həm şəxsi, həm də sosial səviyyədə hərəkətə keçmək vacibdir. Hər kəsin hörmətlə yanaşılması və təhlükəsiz mühitlərdə inkişaf etməsi üçün mobbinq davranışlarına qarşı sıfır tolerans yanaşılmalıdır
Fidan
Qlobal.net
