Klara Zetkin (1857-1933) XX əsrin ən önəmli sosialist liderlərindən biri və qadın hüquqları hərəkatının fəallarından biridir. Almaniyada doğulmuş olan Zetkin, həm sosialist düşüncələrini həm də qadınların azadlıq mübarizəsini təşviq edərək, cəmiyyətdə geniş dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. O, marksist fəlsəfənin tərəfdarı olmaqla yanaşı, qadınların hüquqlarının qorunması üçün mübarizə aparmış və xüsusilə Beynəlxalq Qadınlar Gününün yaranmasına öncülük etmişdir. Həyatı boyunca, həm cəmiyyətin sosial strukturunun dəyişdirilməsinə, həm də qadınların daha yaxşı hüquqlar əldə etməsinə xidmət edən bir çox əhəmiyyətli təşəbbüslərin önündə durmuşdur.

Erkən Həyatı və Təhsili

Klara Zetkin, 5 iyul 1857-ci ildə Almaniyanın Wiederau şəhərində, fəhlə bir ailədə dünyaya gəldi. Uşaqlıq illərini məşəqqətli şəraitdə keçirən Zetkin, təhsilini alarkən, sosial ədalət və hüquq məsələlərinə qarşı böyük maraq hissi inkişaf etdirdi. O, Lübeckdəki pedaqoji məktəbdə təhsil alaraq müəllimlik diplomu qazandı. Bununla yanaşı, gənclik illərində siyasi və fəlsəfi fikirlərlə tanış oldu və bu, onun gələcəkdəki siyasi və sosial fəaliyyətini böyük ölçüdə formalaşdırdı.

Zetkin, məktəb illərindəki təhsilini başa vurduqdan sonra, Almaniyada sosialist hərəkatına qoşulmağa qərar verdi. Onun sosialist ideyalarına marağı, Karl Marksın nəzəriyyələri ilə tanışlıqdan sonra daha da gücləndi. Bu dövrdə, o, həmçinin, qadınların hüquqları və işçi sinfinin azadlığı üçün mübarizəyə başlamışdır.

Sosialist Fəaliyyəti və Partiya Dəstəyi

Klara Zetkin, siyasi fəaliyyətə başladıqdan sonra, sosializm və marksizm ideologiyalarını mənimsəmiş və bunları cəmiyyətdə tətbiq etməyə çalışmışdır. O, **Alman Sosial Demokratik Partiyası (SPD)**nın üzvü oldu və bu partiyada fəaliyyətini davam etdirdi. Lakin, SPD-nin reformist yanaşmalarına qarşı çıxaraq, daha radikal bir siyasət izləyən və Bolşevik ideyalarını mənimsəyən Spartakçılar hərəkatına qoşuldu.

Zetkin, həmçinin Beynəlxalq Sosialist Qadınlar Konqresi və İnternasionalın fəal üzvü olaraq, feminist və marksist düşüncələrini bütün dünyada yaymağa çalışdı. O, öz fəaliyyətləri ilə cəmiyyətin bütün sahələrində sosialistlərin birləşməsini və qadınların daha çox hüquqlara sahib olmasını təmin etmək məqsədini güdürdü.

Qadın Hüquqları və Cinsiyyət Bərabərliyi Üzərindəki Fəaliyyətləri

Klara Zetkin, qadın hüquqları məsələsində hər zaman mübariz bir şəxsiyyət olmuşdur. O, qadınların sosialist hərəkatına qatılmasının və eyni zamanda kişilərlə bərabər hüquqlara sahib olmalarının vacibliyini vurğulamışdır. Zetkin, cinsiyyət bərabərliyini təmin etmək üçün yalnız qadınların özləri deyil, həm də bütün sosialist hərəkatının bir hissəsi olaraq mübarizə aparmalarını istəmişdir.

Zetkinin əhəmiyyətli təşəbbüslərindən biri də, Beynəlxalq Qadınlar Gününün yaranmasına verdiyi töhfədir. 1910-cu ildə, Kopenhagendə keçirilən Beynəlxalq Sosialist Qadınlar Konqresində, Zetkin, hər il 8 mart tarixinin qadınların səs və hüquqlarını müdafiə etmək üçün beynəlxalq səviyyədə qeyd edilməsini təklif etmiş və bu təklif qəbul edilmişdir. Bu gün, 8 mart dünyanın bir çox ölkələrində qadınların mübarizəsi və qadın hüquqları günü olaraq qeyd edilir.

Zetkin, həmçinin, qadın işçilərin vəziyyəti, onların təhsil hüquqları, sosial təhlükəsizlik və iş yeri şəraiti mövzusunda ciddi islahatlar aparmağa çalışmışdır. Onun bu sahələrdəki mübarizəsi, müasir feminist və qadın hüquqları hərəkatlarının inkişafında mühüm təsirə malik olmuşdur.

Savaş və İkinci Dünya Müharibəsi Dövründəki Fəaliyyəti

Birinci Dünya Müharibəsi zamanı, Klara Zetkinin sosialist ideyalarına və müharibə əleyhinə çıxışları daha da sərtləşdi. O, müharibənin proletariatın və işçi sinfinin tələbləri ilə ziddiyyət təşkil etdiyini və müharibəyə qarşı həm daxili, həm də beynəlxalq mübarizənin lazımlı olduğunu vurğulamışdır. O, SPD-nin müharibə siyasətini sərt şəkildə tənqid edərək, bütün sosialistlərin müharibə əleyhinə birləşməsini çağırmışdır.

Zetkinin siyasi yanaşması yalnız sosialist və feminist mübarizələrlə məhdudlaşmırdı; o, həmçinin antifaşist mübarizənin fəal iştirakçısı oldu. İkinci Dünya Müharibəsi ərəfəsində faşizmə qarşı mübarizədə iştirak etmək və bu təhlükəni aradan qaldırmaq üçün müxtəlif ölkələrin sosialist hərəkatları ilə sıx əlaqə saxladı.

Son Dövrlər və Mirası

Klara Zetkinin həyatının son dövrü, çox çətin dövrlərə təsadüf etdi. 1933-cü ildə, alman faşistlərinin hakimiyyətə gəlməsi ilə Zetkinin siyasi fəaliyyəti daha da daraldı. O, Almaniyadan qaçaraq Sovet Rusiyasına mühacirət etdi və burada Sovet Kommunist Partiyası ilə əlaqələrini davam etdirdi. Lakin, o, Sovetlərdə də öz fəaliyyətini genişləndirməkdə çətinliklərlə qarşılaşdı. Zetkin, 20 iyun 1933-cü ildə, Sovet Rusiyasında, Moskvada vəfat etdi.

Klara Zetkinin əhəmiyyətli mirası, onun marksist sosializmi, qadınların hüquqları və inqilabi dəyişikliklərə dair irəliləyişləri təmin etməsidir. O, qadınların fəallığı və cinsiyyət bərabərliyi mövzusunda böyük dəyişikliklərin başlanğıcını qoymuşdur. Beynəlxalq Qadınlar Günü onun ən böyük miraslarından biridir və bu gün, dünyada milyonlarla qadın və kişi onun mübarizəsinə sayğı göstərə bilməklə, Zetkinin irsini yaşadırlar.

Klara Zetkin sosializm və qadın hüquqları sahəsindəki mübarizəsi ilə XX əsr siyasi tarixində böyük bir iz buraxmışdır. Onun həyatı, mübarizəsi və idealları, sosialist düşüncələrin inkişafı və qadın hüquqlarının qorunması sahəsində həm nəzəri, həm də praktiki mübarizənin öncüsü olmuşdur. Zetkin, həmçinin, dünya tarixində sosialist hərəkatının qadın lideri olaraq, bir çox nəsilə ilham vermiş və cəmiyyətin inkişafında müstəsna bir rola sahib olmuşdur.

Fidan
Qlobal.net