Novruz bayramı Azərbaycan xalqının minilliklər boyu qeyd etdiyi, milli və mənəvi dəyərlərimizin ayrılmaz hissəsi olan ən qədim bayramlarımızdan biridir. Bu bayram təkcə təbiətin oyanışı və yeni ilin başlanğıcı deyil, həm də xalqımızın birliyini, həmrəyliyini, qədim adət-ənənələrini yaşadan xüsusi bir gündür. Novruz bayramı həmçinin Azərbaycan xalqının mübariz ruhunu, müstəqillik uğrunda apardığı mücadiləni və ərazi bütövlüyünü qorumaq əzmini əks etdirir.
Novruzun tarixi və əhəmiyyəti
Novruzun tarixi qədim zamanlara, Zərdüştlük dövrünə gedib çıxır. Günəşin yenidən güc qazanmasını və baharın gəlişini simvolizə edən bu bayram Şərq xalqlarının mədəniyyətində xüsusi yer tutur. Novruzun əsas fəlsəfəsi yenilənmə, saflıq, birlik və sevgi üzərində qurulmuşdur. Azərbaycan xalqı əsrlər boyu bu bayramı böyük coşqu və şövqlə qeyd etmiş, onunla bağlı müxtəlif adət-ənənələr formalaşdırmışdır.
Novruzun əsas xüsusiyyətlərindən biri onun rəsmi dövlət bayramı statusu daşımasıdır. Sovet dövründə Novruz bayramı qadağan edilsə də, xalqımız bu bayramı öz evlərində, ailə içində qeyd etməyə davam etmişdir. 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini bərpa etməsi ilə Novruz yenidən rəsmi status aldı və dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Hər il martın 20-21-də ölkəmizin hər yerində tonqallar qalanır, bayram şənlikləri keçirilir, insanlar bir-birini təbrik edərək xoş arzularını bildirirlər.
Novruz adət-ənənələri
Novruzun qeyd olunması ilə bağlı müxtəlif adət-ənənələr formalaşmışdır. Bunların içərisində ən önəmlisi dörd çərşənbə axşamıdır. Xalq inanclarına görə, Novruzdan əvvəlki dörd həftə boyunca hər çərşənbə təbiətin bir ünsürü ilə bağlıdır:
1. Su çərşənbəsi – Su təmizliyi və yeni həyatın başlanğıcını simvolizə edir.
2. Od çərşənbəsi – Tonqalların yandırılması insan ruhunun təmizlənməsi və pis enerjidən qurtulmasını ifadə edir.
3. Yel çərşənbəsi – Külək torpağı oyadır, baharın gəlişini müjdələyir.
4. Torpaq çərşənbəsi – Torpaq isinir və canlanır, təbiət yeni həyat qazanır.
Bu çərşənbələr Novruzun əsasını təşkil edir və bayrama hazırlıq mərhələsinin vacib hissəsidir.
Bundan əlavə, Novruz süfrəsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Süfrədə səməni cücərdilir, buğdadan hazırlanan şirniyyatlar – şəkərbura, paxlava, şorqoğal və badamlı qoğal bişirilir. Süfrədə “S” hərfi ilə başlayan yeddi elementin olması ənənəvi sayılır: səməni, su, süd, səbzi, sumaq, sirkə və süd məhsulları. Bu elementlər bolluq, bərəkət və həyat enerjisini simvolizə edir.
Novruzun digər maraqlı ənənələri arasında kosa və keçəlin çıxışları, fala baxmaq, papaqatdı oyunu, qonaq getmək və qohumları ziyarət etmək də var. Bu adət-ənənələr xalqımızın Novruza olan sevgisini və ona verdiyi önəmi əks etdirir.
Ümummilli Lider Heydər Əliyev Novruz bayramının Azərbaycan xalqı üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu dəfələrlə vurğulamışdır. Onun sözləri Novruzun təkcə bir bayram olmadığını, həm də milli kimliyimizin bir hissəsi olduğunu təsdiqləyir:
“Biz torpaqlarımızın azadlığını, ərazi bütövlüyümüzü təmin edəcəyik, müstəqil Azərbaycanın hüdudlarını bərpa edəcəyik.”
Bu sözlər xalqımızın mübarizə ruhunu, milli dəyərlərinə və dövlətçiliyinə olan sədaqətini ifadə edir. Heydər Əliyev Novruzu xalqla birlikdə qeyd edərək, onun dövlət səviyyəsində layiqli şəkildə keçirilməsinə xüsusi önəm vermişdir.
Qarabağda qələbə və Novruz bayramı
Azərbaycan xalqı üçün 2020-ci ildə qazandığı tarixi Zəfər Novruz bayramına yeni bir məna qazandırdı. İllər boyu işğal altında olan torpaqlarımızın azad edilməsi ilə xalqımız Novruzu doğma yurdlarında qeyd etmək imkanı əldə etdi.
2021-ci ilin martın 20-də Prezident İlham Əliyev Novruz bayramını Qarabağın mədəniyyət paytaxtı Şuşada qeyd edərək, xalqımıza bu qələbənin əhəmiyyətini xatırlatdı. Onun sözləri bu zəfərin əbədiliyini və Azərbaycan xalqının haqlı mübarizəsinin dünyaya sübutunu vurğuladı:
“Biz Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həqiqətləri beynəlxalq müstəvidə dünya ictimaiyyətinə çatdırmalı idik və çatdıra bildik.”
Bu sözlər Azərbaycanın diplomatik və hərbi sahədə əldə etdiyi uğurların nəticəsidir. 30 illik işğaldan sonra Şuşada yandırılan Novruz tonqalı Azərbaycan xalqının əzm və qətiyyətinin simvoluna çevrildi.
Novruz bayramı təkcə bir ənənə deyil, həm də gələcəyə ümid və inamdır. Hər il baharın gəlişi ilə birlikdə insanlar yenilənir, gələcəyə daha böyük ümidlə baxır, birlik və bərabərlik ruhu güclənir. Azərbaycan xalqı Novruz bayramını qeyd edərkən milli dəyərlərini qoruyur və yaşadır, gələcək nəsillərə ötürür.
Bu gün müstəqil Azərbaycan güclü dövlət kimi Novruzu daha böyük qürur və sevinc hissi ilə qeyd edir. Bu bayram bizə tariximizin, mədəniyyətimizin və milli kimliyimizin nə qədər zəngin və dəyərli olduğunu xatırladır.
Novruzun işığı daim xalqımızın yolunu aydınlatsın, ölkəmizə sülh, rifah və firavanlıq gətirsin!
Nigar Kazımova
