COVID-19-un nəticələri müxtəlif sahələr üzrə mütəxəssislər üçün hələ də aktual mövzu olaraq qalır. Xüsusilə, xəstəlik ən çox sinir sisteminə təsir edir. Uzunmüddətli simptomlar arasında daimi yorğunluq, zəiflik və süstlük geniş yayılıb...
Poliqon xəbər verir ki, bu barədə gazeta.ru-ya həkim Marqarita Dyakonova məlumat verib.
"Bu cür simptomlar hətta xəstəliyin ilk əlamətləri göründükdən 100 gün sonra da müşahidə edilə bilər. COVID-19-dan sonra yaranan simptomlar qismən xroniki yorğunluq sindromuna bənzəyir. Xəstələrdə ciddi yorğunluq, ağrılar, neyrokognitiv pozuntular, yuxu problemləri, vegetativ sinir sistemi pozuntuları və az fiziki və ya zehni fəaliyyət sonrası ümumi vəziyyətin pisləşməsi müşahidə edilir", deyə həkim bildirib.
Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, COVID-19-un sinir sisteminə təsiri nəticəsində iybilmə və dadbilmə pozuntuları ən çox rast gəlinən nevroloji problemlər arasındadır:
"Həmçinin, COVID-19-un uzunmüddətli təsirləri arasında psixi pozuntular xüsusi yer tutur. Xəstələrdə davamlı narahatlıq və depressiyanın orta səviyyəli əlamətləri müşahidə olunur. Bundan əlavə, əsasən yuxusuzluq şəklində yüngül yuxu pozuntuları da geniş yayılıb".
Sinir sistemindən sonra COVID-19-un ən çox təsir etdiyi sahələrdən biri də damar endotelinin zədələnməsi və endotel disfunksiyasıdır. Bu, kiçik damarların zədələnməsinə səbəb ola bilər ki, nəticədə dəridə müxtəlif problemlər yaranır:
"COVID-19-un dəriyə təsiri çoxşaxəlidir. Bəzi xəstələrdə səpkilər kəskin allergik reaksiyaya (ürtiker), Gibert çəhrayı dəmrovuna və ya toksidermiyaya bənzəyir. Digərlərində isə ayaq barmaqlarında donvurma izləri və ya trofik pozuntular müşahidə olunur. Dəridə yaranan dəyişikliklər həmişə qaşınma və ya narahatlıq yaratmır".
Hətta sağaldıqdan sonra da bədəndə güclü iltihabi proseslər və qan laxtalanmasının artması davam edə bilər ki, bu da uzunmüddətli perspektivdə ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, bu, xüsusilə ağciyər arteriyasının tromboemboliyası və dərin damar trombozu hallarının artması ilə müşahidə olunur.
COVID-19-dan sonra xəstələrdə tez-tez mədə-bağırsaq problemləri ortaya çıxır. Ən çox rast gəlinən simptomlar arasında ishal, ürəkbulanma, qusma və mədə ağrıları yer alır. Mütəxəssislərin fikrincə, bu simptomlar bağırsaq hüceyrələrinin (enterositlərin) SARS-CoV-2 virusuna qarşı həssas olması ilə əlaqədardır.
Bundan əlavə, bəzi xəstələrdə qaraciyər disfunksiyası müşahidə olunub. Qaraciyər zədələnməsi əsasən analizlərdə alanin aminotransferaza, aspartat aminotransferaza və bilirubin səviyyələrinin yüksəlməsi ilə özünü göstərir.
"Hazırda COVID-19-un ən geniş yayılmış və uzunmüddətli təsiri saç tökülməsidir. Xəstəliyi keçirən insanların 49%-i bu problemlə bağlı həkimlərə müraciət edir. Normal halda, saçın ömrü 2 ildən 6 ilə qədər davam edir. Lakin COVID-19 saçın aktiv böyümə fazasını (anageni) qısaldaraq, vaxtından əvvəl tökülmə fazasına (telogen) keçirir. Bu, əsasən psixoemosional stress və yüksək hərarətlə bağlıdır. Yüksək temperatur zamanı sitokinlər saç follikullarının əsas hüceyrələri olan keratinositlərin vaxtından əvvəl məhvinə səbəb olur", deyə Dyakonova bildirib.
Onun sözlərinə görə, pandemiya dövründə bəzi insanlar hətta xəstələnməsələr də, yoluxma qorxusu səbəbindən güclü emosional stress keçiriblər ki, bu da saç tökülməsinə səbəb olub. Bu halda, saç tökülməsi əsasən xəstəliyin keçirilməsindən 3-4 ay sonra başlayır. Əksər hallarda bu problem öz-özünə dayanır və saçlar 6-9 ay ərzində bərpa olunur. Bərpa prosesi zamanı saçların yenidən uzandığını, qısa və eyni uzunluqda yeni saçların çıxdığını müşahidə etmək mümkündür.
Poliqon.info
