Bakı. Trend:
Xəbər verdiyimiz kimi, Azərbaycanda məktəbdirektorları və direktor müavinləri sertifikasiyaya cəlb ediləcək.Müəllimlərin sertifikasiyasından sonra direktorlar üçün də buimtahanların keçirilməsi təhsil sistemində baş verəcəkyeniliklərdəndir.
Bəs direktor və müavinlərinin sertifikasiyaya cəlbedilməsi təhsil sisteminə necə təsir edəcək, nələri dəyişəcək,müsbət tərəfləri nə olacaq?
Məsələ ilə bağlı Trend-ə danışan Azərbaycan Dövlət PedaqojiUniversitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzininrəhbəri Kamran Əsədov bildirib ki, direktor vədirektor müavinlərinin sertifikasiyaya cəlb olunması Azərbaycantəhsil sistemində keyfiyyətin yüksəldilməsi istiqamətində mühümaddımlardan biri ola bilər:
“Bu prosesin əsas məqsədi məktəb rəhbərlərinin bilik vəidarəetmə bacarıqlarını yoxlamaq, onların peşəkar inkişafını təminetmək və təhsil müəssisələrinin idarə olunmasında daha şəffaf vəsəmərəli sistem yaratmaqdır. Sertifikasiya tətbiq edildikdə təhsilsistemində bir sıra dəyişikliklər və müsbət təsirlər müşahidəediləcək.
İlk növbədə, məktəb rəhbərliyinin bilik və bacarıqlarınınobyektiv şəkildə qiymətləndirilməsi mümkün olacaq. Hazırda bəziməktəb direktorları və onların müavinləri uzun illərdir eynivəzifədə çalışır, lakin bu müddət ərzində onların idarəetməbacarıqlarının inkişaf edib-etmədiyini müəyyən etmək üçün heç birrəsmi mexanizm mövcud deyil. Sertifikasiya imtahanları vasitəsiləonların pedaqoji, psixoloji, hüquqi və idarəetmə sahəsindəbilikləri yoxlanacaq və bu, yalnız ən uyğun namizədlərin rəhbərvəzifələrdə qalmasını təmin edəcək. Bunun nəticəsində məktəbrəhbərliyi daha effektiv və müasir yanaşmalar əsasında fəaliyyətgöstərəcək.
Sertifikasiya prosesi həm də məktəb idarəçiliyində şəffaflığınvə hesabatlılığın artırılmasına töhfə verəcək. Hazırda bəzidirektorlar məktəb daxilində qəbul edilən qərarlarla bağlı nəmüəllimlərə, nə valideynlərə, nə də cəmiyyətə kifayət qədərhesabatlı deyil. Bu proses direktorların və müavinlərin yalnızformal olaraq vəzifədə qalmalarına deyil, real olaraq məktəbininkişafı üçün işləmələrinə şərait yaradacaq. Əgər sertifikasiyanıuğurla keçə bilməyənlər vəzifədə qala bilməyəcəklərsə, bu, məktəbidarəçiliyində daim yenilənmə və təkmilləşməni təmin edəcək”.
K.Əsədov qeyd edib ki, sertifikasiya, həmçinin, məktəblərinidarə olunmasında müasir menecment yanaşmalarının tətbiqinistimullaşdıracaq:
“Bugünkü təhsil sistemində direktorların idarəçilik metodlarıçox vaxt köhnə üsullara əsaslanır və yeni texnologiyaların,innovativ yanaşmaların tətbiqi məhdud olur. Sertifikasiyavasitəsilə direktor və müavinlər yeni idarəetmə prinsipləriniöyrənmək, innovativ yanaşmaları tətbiq etmək məcburiyyətindəqalacaqlar. Beləliklə, təhsil müəssisələrinin idarə edilməsi dahadinamik, effektiv və çevik olacaq.
Bu addım həm də məktəblərdə daha ədalətli və obyektiv kadrsiyasətinin formalaşmasına səbəb olacaq. Çox vaxt direktorvəzifəsinə təyinatlar şəxsi münasibətlər və ya qeyri-rəsmi yollarlahəyata keçirilirdi. Sertifikasiya imtahanlarının tətbiqi isə yalnızreal bilik və bacarığı olan şəxslərin bu vəzifələrdə qalmasınıtəmin edəcək. Bu da təhsil müəssisələrində şəffaflığı vərəqabətliliyi artıracaq.
Dünya təcrübəsinə nəzər yetirsək, inkişaf etmiş ölkələrinəksəriyyətində məktəb rəhbərləri yalnız müəyyən imtahanlardankeçdikdən və sertifikasiya prosesindən sonra vəzifəyə təyinedilirlər. Məsələn, Finlandiya və Sinqapur kimi təhsil sistemləriilə nümunə göstərilən ölkələrdə direktorların yalnız pedaqojibacarıqlara malik olması kifayət deyil, onlar həmçinin idarəetmə vəliderlik qabiliyyətlərini sübut etməlidirlər. ABŞ-də isə məktəbdirektorları xüsusi lisenziyalaşdırma prosesindən keçməlidirlər ki,bu da onların yalnız müəyyən bilik və bacarıqlara sahib olduqdavəzifəyə təyin olunmalarını təmin edir”.
“Sertifikasiyanın tətbiqi təhsil müəssisələrinin fəaliyyətindəümumi inkişaf dinamikasını da dəyişəcək. Hazırda bəzi məktəblərdərəhbərliyin zəif olması, məktəb daxilində nizam-intizamınpozulmasına, tədrisin keyfiyyətinin aşağı düşməsinə və müəllimləriniş şəraitindən narazı qalmasına səbəb olur. Peşəkar və biliklirəhbərlərin seçilməsi isə məktəblərdə daha sağlam və nizamlımühitin formalaşmasına gətirib çıxaracaq.
Bundan əlavə, sertifikasiya prosesi məktəb rəhbərlərinin davamlıinkişafına səbəb olacaq. Əgər bu proses təkcə imtahandan ibarətolmayıb, həm də mütəmadi təlim və inkişaf proqramlarını əhatəedərsə, direktor və müavinlərin daim yenilənən biliklərə sahibolması təmin ediləcək. Bu da öz növbəsində məktəblərdə idarəçiliyindaim yüksək səviyyədə saxlanmasına kömək edəcək.
Nəticə olaraq, direktor və direktor müavinlərininsertifikasiyaya cəlb olunması təhsil sistemində böyük müsbətdəyişikliklərə səbəb olacaq. Bu proses məktəb rəhbərliyininkeyfiyyətini artıracaq, idarəetmədə şəffaflığı və effektivliyitəmin edəcək, müasir menecment yanaşmalarının tətbiqinistimullaşdıracaq və təhsil müəssisələrinin daha rəqabətli vədinamik şəkildə idarə olunmasına imkan yaradacaq. Əgər bu sistemdüzgün tətbiq edilərsə, Azərbaycan təhsil sisteminin ümumikeyfiyyətinin yüksəlməsi və məktəblərin idarəçiliyinin daha peşəkarsəviyyəyə çatması qaçılmaz olacaq”, - deyə K.Əsədov əlavə edib.
Azərbaycan Gənc Alim, Doktorant və Magistrlər Cəmiyyətinin sədriİlqar Orucov isə Trend-ə bildirib ki, direktorların bilik vəbacarıqlarının qiymətləndirilməsi, ölçmələrin aparılması kifayətqədər faydalı olacaq:
“Direktor və direktor müavinlərinin sertifikasiyaya cəlbolunması ilə bağlı elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev keçirdiyibrifinqdə məlumat verdi. Bilirsiniz ki, direktorların işə qəbuluartıq vahid sistem üzərindən həyata keçirilir. Amma əvvəlki illərdətəyin olunmuş xeyli sayda direktorlar var ki, onlar, əslində,direktorların işə qəbulu imtahanının tətbiq olunmadığı vaxtda işəqəbul olunublar. Direktorların bilik və bacarıqlarınınqiymətləndirilməsi, ölçmələrin aparılması, hesab edirəm ki, kifayətqədər faydalı olacaq.
Biz hər zaman qeyd edirik ki, direktor məktəbdə ilk növbədə özfənnini yaxşı bilən, məktəbin aparıcı müəllimləri sırasındanolacaqsa, o, əslində, həm də ümumillikdə təhsili yaxşı bilməlidir.Eyni zamanda, direktorların işə qəbulunda meyarlar var. Onlarbütövlükdə təhsillə bağlı normativlərə, məktəbin idarə olunması iləbağlı biliklərə malik olmalıdırlar. Mən hesab edirəm ki, bütünbunların zaman-zaman ölçülməsinə ehtiyac var”.
O bildirib ki, direktor və direktor müavinləri sertifikasiyayacəlb olunduqdan sonra, həmçinin, tədris ilə də məşğul olabiləcəklər:
“Digər tərəfdən, biz qeyd edirik ki, direktor həm də öz fənniniyaxşı bilməlidir. Amma, baxaq, direktor və direktor müavinləri özfənnləri üzrə tədrisə cəlb oluna bilirlərmi? Hazırkı dövrdədirektor və direktor müavinləri tədrisi həyata keçirməklə bağlıprosesdə iştirak edə bilmirlər. Amma onlar sertifikasiyaya cəlbolunduqdan sonra həmçinin tədris ilə də məşğul ola biləcəklər. Bubaxımdan, mən düşünürəm, fərqi yoxdur hansı sahədə çalışmasındanasılı olmayaraq mütəxəssis mütləq şəkildə öz üzərində çalışmalı,biliklərini dərinləşdirməlidir. Bunu ölçmək üçün ən yaxşı yollardanbiri həm də sertifikasiyadır.
Sertifikasiya bir imtahandır, qiymətləndirmə formasıdır. Adı nəolur-olsun, mahiyyətdə o durur ki, qarşı tərəfin bilik vəbacarıqlarını, səriştələrini ölçməyə imkan versin. Bu baxımdan, məndirektor və direktor müavinlərinin imtahanlara cəlb olunmasını çoxdoğru yanaşma kimi qəbul edirəm. Hesab edirəm ki, bunun tətbiqi iləqazanan təhsil, məktəb olacaq. Beləliklə, proses icra olunandansonra, həm də direktor və direktor müavinlərinin məsuliyyəthissinin artmasına gətirib çıxaracaq. Onlar özlərini bir məmur kimihiss etməkdən əlavə, həm də müəllim kimi hiss edəcəklər. Mütəmadiolaraq yeniliklərə açıq olacaqlar, beləliklər qazanan tərəfAzərbaycan təhsili olacaq”, - deyə o əlavə edib.
