Los Alamos Milli Laboratoriyasının tədqiqatçıları kosmik şüaların ildırım çaxmasında əsas rol oynadığını aşkar ediblər.
Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "JGR Atmospheres" jurnalında dərc olunub.
Unikal 3D radiotezlik siqnalının xəritələşdirilməsi texnologiyasından istifadə edən elm adamları ildırımın sürətli müsbət boşalma ilə başladığını və gözlənilmədən daha sürətli mənfi bir boşalma ilə başladığını qeyd ediblər.
İldırım adətən buludlarda müsbət və mənfi yüklərin ayrılması səbəbindən baş verir. Bununla belə, alimlər aşkar ediblər ki, atqılar təkcə tufanın elektrik sahəsini izləmir, həm də yan tərəfə əyilir. Bu, tədqiqatçıları ildırım çaxmasında başqa amilin də iştirak etdiyinə inanmağa vadar edib.
Bu amilin kosmik şüalar - kosmosdan Yer atmosferinə daxil olan yüksək enerjili hissəciklər olduğu ortaya çıxıb. Onlar havanı daha da ionlaşdıran və boşalmalar üçün yollar yaradan elektronlar və pozitronlar yaradırlar. Bu hissəciklər Yerin maqnit sahəsinin və tufanın elektrik sahəsinin təsiri altında müxtəlif istiqamətlərdə hərəkət edir ki, bu da boşalmaların qeyri-adi oriyentasiyasını izah edir.
Tədqiqat Los Alamosda hazırlanmış ən son BIMAP-3D sistemindən istifadə etməklə aparılıb. O, 3D ildırım xəritələrini yaratmağa və buludların içərisində elektrik boşalmasının istiqamətini təyin etməyə imkan verir.
Bu kəşf təkcə ildırım haqqında anlayışımızı inkişaf etdirmir, həm də milli təhlükəsizliyə təsir göstərir. Fakt budur ki, ildırım nüvə partlayışları zamanı baş verənlərə bənzər siqnallar verir. İldırım tədqiqatları monitorinq sistemlərini təkmilləşdirməyə və təbiət hadisələri ilə texnogen hadisələri ayırmağa kömək edir.
Turan İSMAYIL
