Siqaret və elektron siqaret: hansı daha zərərlidir?

Azərbaycanda elektron siqaretlərin satışının qadağan edilməsi təklif olunur, lakin...
Elektron siqaret bazarı dünyada ən dinamik inkişaf edən bazarlardan biridir. Satış artımı əsasən reklam və professional marketinq hesabına baş verir. Gənclər adi siqaretlərdən daha təhlükəsiz olduğunu düşünərək onların toruna ilk düşənlərdir.
Həkimlərin “təhlükəsiz siqaret” kimi bir şeyin olmadığına dair arqumentləri onları fikrindən daşındırmır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) ölkələrə tütün çəkmə ilə mübarizəyə kompleks yanaşma ilə yanaşı, bu cür məhsulların satışına nəzarəti gücləndirməyi qətiyyətlə tövsiyə edir.
Bəzi ölkələr elektron siqaretləri tamamilə qadağan etmək yolunu tutub, bəzilərində isə müəyyən məhdudiyyətlər var. Azərbaycanda da vaxtaşırı bu növ siqaretin qadağan edilməsini təklif olunur və bu, gənc nəslin sağlamlığının qayğısı ilə izah edilir.
Bu yaxınlarda məsələ yenidən gündəmə gəldi. Belə ki, Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin sədri Tahir Mirkişili elektron siqaretlərin gənclər arasında geniş yayılan “dəbli” siqaret növü olduğunu, lakin gələcəkdə bunun çox ciddi fəsadlara səbəb olacağını deyib. Bildirib ki, dünyanın bir çox ölkələrində belə qadağa qüvvədədir və il ərzində bizə üç milyona yaxın birdəfəlik elektron siqaret gətirilir. Onun sözlərinə görə, belə bir qadağa iqtisadi ziyana səbəb olmazsa, analoji təşəbbüslə çıxış edə bilərlər.

Deputat Emin Hacıyev də elektron siqaretlərin tərkibi haqqında məlumatın olmasının zəruriliyindən danışıb. O, həmçinin qeyd edib ki, Qazaxıstanda bu cür siqaretlər artıq qadağandır, Rusiyada isə bu məsələ ilə bağlı müzakirələr gedir.

Təbii ki, istehlakçılar bazarda olan məhsullar, o cümlədən elektron siqaretlər haqqında bütün lazımi məlumata malik olmalıdırlar. Tərkibindən və mümkün zərərindən danışırıq. Amma elektron siqaretlər sağlamlığa zərərli olduğu üçün qadağan edilibsə, o zaman adi siqaretlərin qadağan edilməsi də məntiqli olardı. Lakin biz də daxil olmaqla, əksər ölkələrdə siqaretlə bağlı müəyyən məhdudiyyətlər qüvvədə olsa da, belə bir addım müzakirə olunmur.
Yeri gəlmişkən, ekoloqların fikrincə, birdəfəlik elektron siqaretlər ətraf mühitə böyük ziyan vurur - onlar uzun müddət istifadə edilmir və onları atmaq asan deyil. Ən azı xüsusi utilizasiya tələb olunur. Amma adi siqaret kötükləri də ətraf mühitə mənfi təsir göstərir, 10 il ərzində həll olur, zərərli maddələr isə ətrafdakı ekosistemlərə sızır. Və ümumiyyətlə, tütün və siqaret istehsalı heç bir halda ekoloji cəhətdən təmiz sahə deyil.
Siqaretlərlə, elektron olub-olmamasından asılı olmayaraq, bütün cəbhələrdə mübarizə aparmaq lazımdır: siqaretlərə aksiz vergilərini artırmaq, onları azyaşlılara satmamaq, belə məhsulların reklamına icazə verməmək, maarifləndirmə ilə məşğul olmaq vacibdir. Yeri gəlmişkən, bütün bu tədbirlər bizim qanunvericilikdə nəzərdə tutulub. Başqa bir şey - bunların hamısının nə qədər yaxşı həyata keçirilib-keçirilməməsidir.

Bəzi ölkələrdə elektron siqaretlərin qadağan edilməsinə səbəb onların tütün sənayesini dəstəkləmək istəyi ilə əlaqələndirilir. Elektron siqaretlər qadağan olunarsa, davamlı siqaret aludəçiləri çətin ki, bu vərdişdən əl çəksinlər. Onlar adi siqaretlərə keçəcək və ya qayıdacaqlar ki, bu da satışları artacaq.

Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, ölkəmizdə elektron siqaretlərin qadağan edilməsinin mümkünlüyü barədə müzakirələr rəqabət aparan şirkətlərin lobbiçiliyindən xəbər verir: “Ölkədə özümüzün tütün məmulatlarının təbliğinə ehtiyac var. Sumqayıtda ildə 11 milyard siqaret istehsal gücünə malik siqaret istehsalı müəssisəsi tikilib. Və bu yaxınlarda siqaret istehsalı ilə bağlı yeni qaydalar qəbul edildi. Burada xüsusilə qeyd olunurdu ki, bundan sonra onlar yerli xammaldan hazırlanmalıdır. Ümumiyyətlə, biz belə məhsulların yaradılmasını və istehsalını artırırıq. Amma siqaretin xeyli hissəsi hələ də xaricdən gətirilir”.
Həmsöhbətimiz elektron siqaretlərin adi siqaretlərdən nəinki yaxşı, hətta daha pis olduğuna inanır: “Sadəcə, bu cür siqaretin fəsadları elmi baxımdan hələ kifayət qədər öyrənilməyib, baxmayaraq ki, xaricdə artıq belə materiallar var. Düşünmürəm ki, Azərbaycan iqtisadi baxımdan belə bir qadağadan ciddi nəsə itirsin. Bir ölkənin iqtisadi təhlükəsizliyi deyə bir şey var. Digər tərəfdən, tələb varsa, deməli təklif də olacaq. Belə ki, qadağa olarsa, qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən, o cümlədən keyfiyyətsiz məhsulların idxalında artımla rastlaşa bilərik”.
Öz növbəsində iqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya söyləyib ki, elektron siqaretlərin idxalına qadağa qoyulması ilə bağlı təkliflər tütün məmulatlarının istehsalı və idxalında dəyişikliklərlə bağlı ola bilər: “Hesab edirəm ki, burada biznes amili də rol oynaya bilər. Ölkəmizdə münasib şərait olan tütün sənayesini daha fəal inkişaf etdirməyi, daha çox siqaret ixrac etməyi planlaşdırırıq, çünki bu, valyuta tutumlu sahədir. Amma bununla yanaşı, ölkə daxilində daha çox alıcı cəlb etmək lazımdır ki, külli miqdarda tütün məmulatları, o cümlədən elektron siqaretlər idxal olunduğundan xaricə pul axmasın”.

• tags
• tags