"Zəngəzur dəhlizi iki halda açıla bilər" - ŞƏRH

“Prezident İlham Əliyevin də qeyd etdiyi kimi, üçtərəfli razılaşmada açıq-aşkar nəqliyyat yolunun bərpası, bu yolun Rusiya sərhədçilərinin nəzarətində altında fəaliyyət göstərməsi əksini tapıb. Ona görə də burda əsas problem Ermənistanla Rusiya arasındadır. Ermənistan Naxçıvana yolun açılmasına özünün kommunikasiya qovşaqlarının artması kondeksində bəlkə də razılaşar. Amma istəyir ki, Rusiya bu yola nəzarət etməsin. Rusiya da məsələnin bu cür qoyuluşuna etiraz edir”.

“İranın gizli maraqları var. Çünki yükdaşımalar, sərnişin nəqliyyatının o istiqamətdə işləməsi İranın iqtisadi maraqlarına birbaşa ziddir. Yəni geopolitik düyün elə formalaşıb ki, onu açmaq, həll etmək getdikcə çətinləşir”.

“Ona görə də Azərbaycan Rusiyayla da əlaqələrini normallaşdırmağa, İranla qarşılıqlı münasibətlərini yaxşı qurmağa, Ermənistanla aparılan danışıqlarda işguzar, konstruktiv mövqedə dayanmağa çalışır.

Regiona getdikcə təsiri artan Türkiyənin də bu məsələdə böyük marağı var. O çalışır ki, Azərbaycan, Orta Asiyay ölkələri, Çin, Əfqanıstan və Pakistanla əlaqələri bu dəhliz vasitəsilə reallaşdırılsın. Bu dəhliz Şərq dünyasının Avropaya çıxışının incə bir nöqtəsidir”.

“Ona görə mənə elə gəlir ki, Rusiyayla Ermənistan arasında anlaşma yaranmayınca, dəhlizin fəaliyyətə başlaması çətin olacaq. Təbii ki, burda Rusiyanın özünün də müəyyən gizli maraqları var. İndiki halda dəhlizin işə düşməsinin bu və ya başqa formada Rusiyanın maraqlarına uyğun gəlməyən nöqtələri var. Türkiyəylə, İranla əlaqələr bu dəhliz vasitəsilə reallaşdırıla bilər, amma faktiki olaraq bu o şərtlə mümkün olar ki, yola Rusiya nəzarət etsin. Əslində belə geniş götürəndə bu, müstəqil dövlətlərin bir çoxunun maraqlarına ziddir. Ona görə də belə bir düyünün açılmasına ehtiyac var”.

“Bu məsələdə Ermənistanın arxasında dayanan Qərbin də müəyyən marağı var. Qərb ciddi şəkildə Ermənistandan peyk kimi istifadə etməklə Rusiyanı bölgədən sıxışdırıb çıxarmağa çalışır. Bu da əlavə çətinliklər yaradır. Həm Avropa Birliyi və ABŞ-la arasında, həm də region ölkələri arasında həll olunmamış bir çox məsələlər Zəngəzur dəhlizində bir nöqtədə birləşir. Ona görə hesab edirəm ki, bunun həlli yolu ya Rusiyanın sərt cərrahi müdaxiləsi ilə, ya da Ermənistan, Rusiya, Azərbaycan və Türkiyə anlaşması nəticəsində mümkün ola bilər”.