Siyasət
Azərbaycanda Rusiya əleyhinə ikinci cəbhə olmayacaq
13:23 24.04.2024
- Smartbee
- Şikayət et
Aprelin 22-də Rusiya və Azərbaycan prezidentləri uğurlu prezident seçkilərindən sonra ilk dəfə görüşdülər. Vladimir Putin və İlham Əliyev üçün Moskvada aparılan danışıqlar bir tərəfdən dostluq münasibətlərinin təsdiqinə, digər tərəfdən isə onların uzunmüddətli tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək istəyinin ifadəsinə çevrildi.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Regnum” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd edilib:
Davam edən xüsusi hərbi əməliyyat kontekstində xarici liderin Rusiya prezidenti ilə hər görüşü həm Rusiyanın özü, həm də dünya ictimaiyyəti üçün əlamətdar olur.
Hərdən mətbuatda şayiələr və söz-söhbətlər yayılır ki, Avropanın hansısa ölkəsi NATO-nun təzyiqlərinə baxmayaraq, Moskva ilə dialoqa can atır, zahirən tərəfdaş və müttəfiq kimi görünən başqa bir dövlət isə onunla iş görməkdən çəkinir. Birincilər arasında Macarıstan və Slovakiya var. İkinci siyahıda ya Türkiyə, ya Qazaxıstan, həm də son vaxtlar Çin də var.
Çətinliklər postsovet məkanında da özünü göstərir. KTMT üzvü Ermənistan Rusiya ilə münasibətləri 2023-cü ilin payızında Ermənistan səfirinə məşhur etiraz notası ilə rəmzi olan böhrana doğru sürükləyir.
Bu təlatümlü şəraitdə Azərbaycan nadir ölkələrdən birinə çevrilib ki, onunla əlaqələr nəinki yüksək səviyyədə saxlanılır, hətta inkişaf edir. İlham Əliyev NATO, Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ-dan “utanmaqdan” qorxmadı və Şimal-Şərq Hərbi Dairəsinin fəaliyyətə başlamasına 2 gün qalmış Müttəfiqlərin Əməkdaşlıq Bəyannaməsini imzaladı. O vaxtdan bəri Əliyev və Putin həm Moskvada, həm də üçüncü ölkələrdə, məsələn, ŞƏT-in Səmərqənd sammiti çərçivəsində dəfələrlə görüşüblər. Hətta Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı həssas məsələlər də münasibətləri korlamadı.
Eyni zamanda, ABŞ, Avropa Parlamenti, Fransa və AŞPA Qarabağda ədalətsiz seçkilər, insan haqları pozuntuları və ermənilərin etnik təmizləməyə məruz qaldığını əsas gətirərək Azərbaycana qarşı hədə-qorxu gələrək sanksiyalar tətbiq ediblər.
Əslində, Əliyevin Moskvaya səfəri ərəfəsində Vaşinqton Bakıya təzyiqləri davam etdirmək qərarına gəlib. Dina Titusun rəhbərlik etdiyi bir qrup konqresmen Azərbaycanın 40-dan çox hərbi qulluqçusu, hakimləri, müstəntiqləri və yüksək rütbəli məmurlarına qarşı sanksiyalar haqqında qanun layihəsi təqdim etməyə hazırlaşır. Konqres onları “qanunun aliliyinə və insan haqlarına zərbə vurmaqda”, “müxalifətə qarşı amansız repressiyalarda”, “insan hüquqlarının pozulmasında” və erməni məhbusların hüquqlarını pozmaqda ittiham edir.
Qərb açıq şəkildə bildirir ki, Bakı Rusiyanın enerji resurslarını əvəz etmək üçün qaz və neft alverindən yayınmayacaq. Bolqarıstan və Serbiya arasında Rusiya qazından qurtulmağa töhfə verəcək Cənub Qaz Dəhlizinin bir hissəsi kimi interkonnektorun yaradılmasını alqışlamaqla yanaşı, Aİ və NATO eyni zamanda, müxtəlif cəzaların Əliyevin başı üzərində Demokl qılıncını tutur.
Təbii ki, neft və qaz embarqosu çox uzaqdır və bu, Rusiyaya qarşı enerji müharibəsi aparmaq məntiqi ilə ziddiyyət təşkil edir, lakin Brüssel və Vaşinqton daha sərt tədbirlərin istisna edilməməsi lazım olduğuna qəti şəkildə işarə edir.
Hələlik Əliyev Rusiya ilə münasibətlərdə balansı qoruyub saxlaya bilib. Üstəlik, regional təhlükəsizlik məsələlərində də Azərbaycan daha çox Moskvaya arxalanır. Əliyev Kremldəki danışıqlarda əbəs yerə deməyib: “Rusiya Qafqazda regional təhlükəsizlik və daha geniş coğrafiya baxımından fundamental ölkədir. Ölkələrimizin qarşılıqlı fəaliyyətindən də çox şey asılıdır”.
Moskvanın Azərbaycanın suverenliyinə hörmət etdiyini göstərən daha bir sübut Putinlə Əliyev arasında sülhməramlıların Qarabağdan çıxarılması ilə bağlı görüşündən əvvəl qəbul edilmiş razılaşdırılmış qərar oldu. Bir çox təxminlərin əksinə olaraq, sülhməramlılar mövzusu Azərbaycan-Rusiya əlaqələri üçün partlayıcı xarakter daşımayıb. Lakin Rusiya ilə Azərbaycan arasında tərəfdaşlıq təkcə təhlükəsizlik problemlərinin həlli zərurəti ilə diktə olunmur. Qarabağ məsələsinin bağlanması isə Əliyevin Rusiyadan qurtulmasına səbəb olmur.
Azərbaycan Rusiyanın regionda əsas iqtisadi tərəfdaşıdır, Rusiya isə Azərbaycanın İtaliya və Türkiyədən sonra üçüncü ən böyük ticarət tərəfdaşıdır. Vladimir Putin çıxışında ticarətə də diqqət ayırıb. Onun sözlərinə görə, ticarət dövriyyəsi artaraq 4 milyard dolları ötüb, Azərbaycan iqtisadiyyatına Rusiya investisiyaları isə 6 milyard dollar təşkil edib.
Bundan əlavə, Şimal-Cənub layihəsi uğurla həyata keçirilir, Putinin fikrincə, Şimal dəniz yolunu Fars körfəzi ilə birləşdirməlidir. Azərbaycan bu layihədə birləşdirici halqa rolunu oynayır.
Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycanla İran arasında yeni dəmir yolu hissələrinin tikintisinə ehtiyac var, çünki indiki magistral artan yük daşımalarının öhdəsindən gələ bilmir.
Ölkələr arasında, Rusiya prezidentinin qeyd etdiyi kimi, hələ də “real sektorda əməkdaşlığın bir çox maraqlı istiqamətləri” mövcuddur və baş nazir Mixail Mişustinin nisbətən yaxınlarda Bakıya səfəri qarşılıqlı marağı təsdiqləyir.
Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində nəqliyyat mövzusu tarixin dərinliklərinə gedir. Əslində, Putinlə Əliyev arasında görüş üçün xəbərə layiq hadisə Baykal-Amur magistral xəttinin (BAM) tikintisinin 50 illiyinin qeyd olunmasıdır. Putinin fikrincə, bu, dünya tarixində tayı-bərabəri olmayan layihədir.
BAM layihəsinin həyata keçirilməsində Əliyevin atası Heydər Əliyev həlledici rol oynayıb. “Atanızın bu nəhəng layihənin həyata keçirilməsinə sərf etdiyi bütün səylər, zəhmətlər, bu gün də mühüm rol oynayır”, - Putin deyib.
Öz növbəsində Əliyev əlavə edib ki, atası Moskva ilə dostluq əlaqələrinin əsasını qoyub.
Beləliklə, qeyd etmək olar ki, iki prezident arasında şəxsi etimad sayəsində Rusiya və Azərbaycan münasibətlərində müasir dünyada nadir rast gəlinən sabitlik nümayiş etdirməkdə davam edirlər. Bakı Moskvaya qarşı “ikinci cəbhə” açmaq fikrində deyil.
Yaxın gələcəkdə Rusiya Cənubi Qafqazdakı arxa bölgələrindən biri ilə bağlı sakit ola bilər. Əgər Qərbin Azərbaycana təzyiqləri güclənərsə, o zaman böyük ehtimalla Bakı Moskva ilə daha da yaxınlaşacaq.
Eyni zamanda, Əliyev Rusiyanın onun ölkəsinin yeganə dostu olması kimi illüziya yaratmağa çalışmır. Onun daha sonra qeyd etdiyi kimi, Azərbaycanın Aİİ-yə daxil olmaq planları yoxdur, respublika çoxvektorlu əlaqələri inkişaf etdirir, Türkiyə isə hərbi-siyasi müttəfiq və iqtisadi tərəfdaş olaraq qalır.
Qərb buna hazır olduğu qədər Avropa ilə ticarət də inkişaf edəcək. Əliyev, həmçinin, Ərəb dünyası ilə tərəfdaşlıq əlaqələrini gücləndirib, Ərəb Liqasının 2022-ci il sammitində iştirak edib və İordaniya ilə müdafiə sahəsində əməkdaşlıq sazişi imzalayıb. İsrail də Azərbaycanın yaxın tərəfdaşı olaraq qalır, lakin İran və ərəb ölkələri ilə inkişaf edən tərəfdaşlığın zərərinə deyil.
Y. QACAR
Şərh ()