Hormonlu meyvə və tərəvəzlərin zərəri barədə danışarkən, bu məhsulların istehsalında istifadə olunan hormonların və kimyəvi maddələrin insan sağlamlığı və təbii ekosistemə təsiri daha ətraflı şəkildə araşdırılmalıdır...
Poliqon xəbər verir ki, hormonlar, bitkilərin sürətli böyüməsini təmin etmək və məhsuldarlığı artırmaq məqsədilə istifadə edilir. Lakin bu maddələrin tətbiqi, həm bitkilərin təbii inkişafını pozur, həm də insanların sağlamlığına mənfi təsir göstərə bilər.
Birincisi, hormonlar bitkilərin tərkibində struktur dəyişikliklərinə səbəb ola bilər. Normal şəraitdə yetişən meyvə və tərəvəzlər, torpağın tərkibindəki minerallar və günəş işığı ilə təbii olaraq inkişaf edirlər. Lakin hormonlar, bu inkişaf prosesini sürətləndirərək, meyvələrin daha iri, parlaq və cazibədar görünməsinə səbəb olur. Bəzi hallarda, hormonlar bitkilərin özünün qida dəyərini azaldır. Məsələn, hormonlarla yetişdirilən meyvələr, daha az vitamin, mineral və antioksidan maddə ehtiva edə bilər. Bu isə onları sağlamlıq üçün daha az faydalı edir.
İkincisi, hormonların insanlar üzərində yaratdığı təsir ciddi narahatlıq doğurur. Elmi tədqiqatlar göstərir ki, hormonlu meyvə və tərəvəzləri mütəmadi olaraq istehlak edən insanlar, xüsusilə hormonlara həssas olanlar, müxtəlif sağlamlıq problemləri ilə qarşılaşa bilərlər. Hormonlar, insan bədənindəki hormon sistemini poza bilər, bu da xüsusən endokrin sistemin düzgün işləməsinə maneə törədə bilər. Hormonların təsiri, xüsusilə qadınların reproduktiv sağlamlığına zərər verə bilər, cinsi inkişafda pozuntulara və hətta bəzi növ xərçənglərə səbəb ola bilər. Araşdırmalar, hormonlu məhsulların tez-tez istehlakının bədənin hormonal balansını pozma potensialına malik olduğunu göstərir.
Üçüncü olaraq, hormonların ətraf mühitə olan təsiri də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Kimyəvi maddələrin torpağa və suya qarışması, yalnız bitkilərin inkişafını deyil, həm də yerli ekosistemin balansını poza bilər. Bu hormonlar bitkilərdən torpağa, sonra isə su mənbələrinə keçir, bu da təbiətdəki digər canlıların həyatını təhlükəyə atır. Su hövzələrində yaşayan heyvanlar və bitkilər, hormonlu maddələrə məruz qaldıqda, bu maddələr onların inkişafına və reproduktiv qabiliyyətlərinə mənfi təsir göstərə bilər. Hormonlu maddələrin ekosistemə təsiri, nəinki qida zəncirini, həm də ətraf mühitin ümumi tarazlığını pozur.
Dördüncü nöqtə, hormonların kənd təsərrüfatına və təbii resurslara təsiri ilə bağlıdır. Hormonların tətbiqi, qısa müddət ərzində yüksək məhsul əldə etməyə imkan versə də, uzun müddətdə torpağın təbii məhsuldarlığının azalmasına səbəb ola bilər. Hormonlar, torpağın kimyəvi tərkibini dəyişdirə və təbii mikroorqanizmlərin fəaliyyətini zəiflədə bilər. Bu isə uzun müddətdə məhsul verməyən və zəif torpaqlara yol açar. Bundan əlavə, hormonlu məhsulların istehsalına yönəlik artan tələbat, daha çox kimyəvi maddə istifadə etməyə və bu maddələrin ətraf mühitə yayılan zəhərli təsirini artırmağa səbəb olur.
Son olaraq, hormonlu meyvə və tərəvəzlərin iqtisadi və sosial təsirləri də nəzərə alınmalıdır. Təbiətdə təbii yolla yetişən məhsullar, həmçinin yerli fermerlərin əkinçiliyi üçün daha əlverişlidir. Lakin hormonlu məhsulların istehsalı, bu cür təbii və əlverişli üsulları əvəz edərək, kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələrində mövcud olan ənənəvi istehsal metodlarının zəifləməsinə yol aça bilər. Uzun müddətdə bu cür dəyişikliklər, qida təhlükəsizliyi məsələlərini də gündəmə gətirə bilər.
Beləliklə, hormonlu meyvə və tərəvəzlər, qısa müddətdə daha çox məhsul əldə etmək məqsədilə istifadə edilən metod olsalar da, insan sağlamlığı, təbii ekosistem və kənd təsərrüfatı üçün ciddi təhlükələr yaradır. Bu səbəbdən, təbii yolla yetişdirilən məhsulları seçmək və sağlam qida istehlakına diqqət yetirmək, uzun müddətli sağlamlıq və ətraf mühitin qorunması baxımından daha müdrik bir seçimdir.
Nərminə Abbasova
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin təsisçisi və baş həkimi, terapevt, ailə həkimi
Poliqon.info
