Almaniya və Avstraliyadan olan beynəlxalq alimlər qrupu Sakit okeanın dibindən götürülmüş nümunələrdə nadir radioaktiv berilyum-10 (10Be) izotopunun anomal konsentrasiyasını aşkar ediblər. Bu fenomen astrofizik hadisələr və cərəyanların dəyişməsi ilə əlaqələndirilə bilər.
Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Communications" (NatComms) elmi jurnalında dərc olunub.
Berillium-10 kosmik şüaların təsiri altında atmosferin yuxarı qatında əmələ gəlir və yağıntılarla birlikdə Yerə çökür. 1,4 milyon il yarım ömrü ilə, 10 milyon ilə qədər geoloji nümunələri tarixləşdirmək üçün istifadə olunur.
Mütəxəssislər Sakit okeanda bir neçə kilometr dərinlikdə toplanmış ferromanqan qabıqlarını təhlil etmək üçün sürətləndirici kütlə spektrometriyasından istifadə edərək kəşf ediblər. "Biz təxminən 10 milyon il əvvələ aid təbəqələrdə gözlədiyimizdən iki dəfə çox berilyum-10 tapdıq" - doktor Dominik Kol deyib.
Anomaliyanın olması səhv və ya çirklənmə ehtimalını aradan qaldıraraq əlavə nümunələrlə təsdiq edilib.
Tədqiqatçılar iki mümkün izahat təklif ediblər. Birincisi, 10-12 milyon il əvvəl Antarktida yaxınlığındakı okean axınlarının dəyişməsi ilə əlaqədardır ki, bu da berilyum-10-un qeyri-bərabər paylanmasına səbəb ola bilərdi.
İkincisi, kosmik radiasiyanı müvəqqəti artıran fövqəlnova partlayışı və ya Yerin sıx ulduzlararası buludla toqquşması kimi astrofiziki səbəbləri təklif edir.
“Əgər anomaliya bütün dünyada aşkar edilərsə, bu, astrofiziki fərziyyəni dəstəkləyəcək. Yalnız müəyyən bölgələrdə, yəqin ki, səbəb okean cərəyanlarının dəyişməsidir”, - alimlər izah ediblər.
Kəşf geologiya üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Berilyum anomaliyası qlobal vaxt markerinə çevrilə bilər ki, bu da müxtəlif bölgələrdən və dövrlərdən olan məlumatların sinxronlaşdırılmasına imkan verir.
Turan İSMAYIL
