Prinston Universitetinin amerikalı neyrobioloqları qərar qəbul edərkən beynin sensor siqnalları necə emal etməsinin mexanikasını nümayiş etdirən model hazırlayıblar. Kəşf Alzheymer xəstəliyi və digər nevroloji pozğunluqlar haqqında anlayışı yaxşılaşdıra, həmçinin daha effektiv süni intellekt sistemlərinin inkişafına kömək edə bilər.
Redaktor.az xəbər verir ki, tədqiqat "Nature Neuroscience" (NatNeuro) elmi jurnalında dərc olunub.
İnsan beyni hər gün svetoforlar və təcili yardım sireninin səsi kimi müxtəlif duyğu siqnallarına məruz qalır. Gözlərin arxasında yerləşən prefrontal korteks bu məlumatların işlənməsi və qərarların qəbul edilməsində əsas rol oynayır. Bununla belə, indiyə qədər bu sahədəki neyronların davranış reaksiyaları yaratmaq üçün necə qarşılıqlı əlaqədə olduğu sirr olaraq qalır.
Alimlər Kristofer Lenqdon və Tatyana Engel “gizli dövrə” adlanan və beyindəki mürəkkəb proseslərin başa düşülməsini asanlaşdıran yeni model təklif ediblər. Neyronlar arasındakı əlaqələrin şərh etmək üçün çox mürəkkəb olduğu ənənəvi təkrarlanan neyron şəbəkələrindən fərqli olaraq, yeni model “aşağı ölçülü” mexanizmlərə diqqət yetirir. Bu o deməkdir ki, bütün şəbəkənin fəaliyyəti az sayda əsas neyronların qarşılıqlı təsiri ilə izah edilə bilər.
Modeli sınaqdan keçirmək üçün tədqiqatçılar kontekstdən (ekrandakı fiqurun formasından) asılı olaraq iştirakçıların hərəkət edən şəbəkəyə cavab verməli olduğu tapşırıqdan istifadə ediblər. Məlum olub ki, hərəkəti izləmək lazım olduqda, formanın işlənməsinə cavabdeh olan neyronlar rənglə əlaqəli neyronların fəaliyyətini yatırır və əksinə.
"Biz mürəkkəb şəbəkə daxilində gizlədilən şərh edilə bilən mexanizm aşkar etdik" - Lenqdon deyib. Model həmçinin neyronlar arasındakı əlaqələrdəki dəyişikliklərin tapşırıqların yerinə yetirilməsinə necə təsir etdiyini proqnozlaşdırır və sinir proseslərini öyrənmək üçün yeni imkanlar açır.
Bu tədqiqat depressiya və diqqət çatışmazlığı pozuqluğu kimi qərar qəbul etmə qabiliyyətinin pozulması ilə əlaqəli pozğunluqları anlamamıza kömək edə bilər. Bundan əlavə, o, süni intellekt alqoritmlərini təkmilləşdirərək onları mürəkkəb vəziyyətlərdə daha effektiv edə bilər.
Turan İSMAYIL
