Tomas Sankara Burkina Fasonun keçmiş prezidenti və afrikalı inqilabçı lideridir. O, 1983-cü ildən 1987-ci ilə qədər Burkina Faso'nun prezidentlik vəzifəsini icra etmiş və zamanının ən cəsur və yenilikçi liderlərindən biri kimi tanınmışdır. Sankara, yalnız Afrika deyil, dünya miqyasında da nüfuzlu bir şəxsiyyətə çevrilmişdir. Onun rəhbərliyi altında, Burkina Faso "İntiqamçı İnqilab" olaraq tanınan bir neçə sosial və iqtisadi reform həyata keçirib. Lakin, həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq aləmdəki siyasi dəyişikliklər nəticəsində hakimiyyətinin sonlanması dramatik bir şəkildə baş vermişdir.

Thomas Sankara'nın erkən həyatı və təhsili

Thomas Sankara, 21 dekabr 1949-cu ildə Burkina Faso'nun başkəndi Ouagadougou şəhərində doğulmuşdur. O, Moaga qəbiləsindən gələn bir ailənin üzvüdür. Təhsilini Burkina Faso'nun paytaxtı Ouagadougou və sonra Fransada davam etdirmişdir. Orta məktəb və hərbi məktəb təhsili aldı, hərbi sahədəki ilk addımlarını buradakı təhsilində atdı.

Sankara, gənc yaşlarından başlayaraq Afrika'da və dünyada baş verən qeyri-bərabərliyi və işğalları dərindən anlamış və Afrikanın müstəqilliyi və azadlığı uğrunda mübarizəyə qarşı böyük maraq göstərmişdi. Bu səbəbdən də, Fransada təhsil aldığı dövrlərdə sosializm və marksizmə yönəlmişdi.

Sankara'nın siyasi yüksəlişi və hakimiyyətə gəlişi

1970-ci illərin sonlarına doğru, Thomas Sankara Burkina Faso'nun ordu sıralarına daxil oldu. 1980-ci illərin başlarında, Captain Thomas Sankara öz dövrünün ən ciddi hərbi liderlərindən biri olmuşdu. Həmin dövrdə Burkina Faso, hələ də bir çox digər Afrikalı ölkələr kimi, xarici təsirlərdən və daxili korrupsiyadan əziyyət çəkirdi.

1983-cü ildə, Burkina Faso'da baş verən bir dövlət çevrilişi nəticəsində, Sankara, Jean-Baptiste Ouédraogo rəhbərliyindəki hökuməti devirdi və ölkənin yeni prezidenti oldu. Bu, Sankara'nın başçılıq etdiyi "İntiqamçı İnqilab"ın başlanğıcı idi. Sankara, bir çox reform həyata keçirmək məqsədilə bu çevrilişi təşkil etdi. O, bir çox sosial dəyişikliklər və hüquqi islahatlar keçirdi və ölkəsinin taleyini dəyişdirməyə çalışdı.

Sankara'nın hakimiyyəti və islahatları

Thomas Sankara, prezident olduqdan sonra dərhal iqtisadi və sosial sahələrdə dəyişikliklərə başladı. Onun rəhbərliyində həyata keçirilən bir sıra islahatlar, həm Afrikada, həm də dünyada böyük bir diqqət topladı.

1. Zəngin təbii sərvətlərin idarə edilməsi: Sankara, xarici borcları azaldaraq və təbii sərvətləri ölkə daxilində daha düzgün paylayaraq iqtisadiyyatı yaxşılaşdırmağa çalışdı. O, yerli istehsalı təşviq etdi, xaricdən gələn məhsullara asılılığı azaltmaq üçün kənd təsərrüfatı və sənaye sahələrinə sərmayələr qoydu.

2. Təhsil və səhiyyə islahatları: Sankara, Burkina Faso'nun səhiyyə və təhsil sistemini gücləndirmək üçün böyük islahatlar həyata keçirdi. O, səhiyyə xidmətlərini genişləndirdi, peyvənd kampaniyaları keçirdi və ölkə üzrə təhsil infrastrukturunu yaxşılaşdırdı. Bununla yanaşı, qadınların hüquqlarını qorumaq və onlara daha çox hüquq vermək üçün ciddi addımlar atdı.

3. Qadınların hüquqları: Sankara, qadınların sosial və iqtisadi həyatdakı rolunu gücləndirmək üçün bir sıra islahatlar həyata keçirdi. O, qadınları iş gücünə cəlb etmək, məktəblərdə və xəstəxanalarda işləmələrini təşviq etmək üçün müxtəlif təşəbbüslər başlatdı. Ayrıca, qadınlara qarşı şiddəti məhdudlaşdırmaq məqsədilə yeni qanunlar tətbiq etdi.

4. Yerli mədəniyyət və millilik: Sankara, yerli mədəniyyətləri və ənənələri qorumaq üçün çoxsaylı tədbirlər gördü. Fransız dilinin əvəzinə Morofono dilinin istifadəsini təşviq etdi, ölkədəki milli bayramları və adətləri gücləndirdi.

5. Korrupsiyanın qarşısı alınması: Sankara, yüksək səviyyəli dövlət məmurlarının və rəsmi şəxslərin sərvət yığmasına qarşı sərt mübarizə apardı. O, dövlət vəzifələrinə təyin edilən şəxslərin şəxsi həyatlarına dair sərt qaydalar tətbiq etdi və bütün dövlət məmurlarını zəhmətkeş həyat sürməyə çağırdı.

Sankara'nın hakimiyyətinin sonu və devrilməsi

Thomas Sankara'nın siyasi mövqeyi, ölkə daxilində olduğu qədər xarici qüvvələr tərəfindən də qəbul edilmirdi. Burkina Faso'daki reformları, əksər dünya dövlətləri və xüsusilə Fransanı narahat etdi. Çünki Sankara, Fransaya qarşı açıq şəkildə müxalifət mövqeyi tutmuş və Afrika ölkələrini Fransanın iqtisadi və siyasi təsirindən azad etməyə çalışmışdı.

Bundan başqa, Sankara'nın həyata keçirdiyi iqtisadi islahatlar, əhali arasında narazılığa səbəb olmuş və bəzi yerli elitlərə zərər vermişdi. Sankara, heç bir siyasi ittifaqa və ya yolsuzluq işlərinə daxil olmayan bir lider olduğu üçün, həm daxili, həm də xarici qüvvələr onun hakimiyyətinə qarşı bir ittifaq qurdu.

1987-ci ilin oktyabr ayında, Blaise Compaoré, Sankara'nın ən yaxın silahdaşlarından biri olan və onun çevrilişinə dəstək verən bir nəfər, başçılıq etdiyi bir çevrilişlə Sankara'yı devirdi. Bu çevriliş, Compaoré'nin rəhbərliyində baş verdi və Sankara, başından vurularaq öldürüldü.

Sankaranın mirası və ölümünün təsiri

Sankara'nın ölümündən sonra, Compaoré uzun illər boyunca prezident oldu və Sankara'nın islahatlarının əksinə olaraq, ölkə daha çox xarici borclara, korrupsiyaya və iqtisadi asılılığa məruz qaldı. Compaoré'nin dövrü, Sankara'nın gətirdiyi islahatların tamamilə əksinə bir şəraitin yaranmasına səbəb oldu.

Sankara'nın ölümü, Afrika üçün böyük bir itki idi, lakin onun mirası hələ də çox güclüdür. Onun sosialist islahatları, zənginlərə qarşı mübarizəsi və cəsur mövqeyi, çox sayda insanın onun həyatını və siyasətini öyrənməyə və ölməz adını yadda saxlamağa davam etməsinə səbəb olmuşdur. Tomas Sankara, hələ də Afrikanın Çiçəyi olaraq tanınır və bir çox insan onu "Afrikanın Che Guevara"sı olaraq görür.

Sankara, Afrika xalqının özünə olan güvənini artıran bir lider idi və onun ideyaları hələ də müxtəlif təşkilatlar və siyasi hərəkatlar tərəfindən ilham verici bir güc olaraq qəbul edilir.

Murad
Qlobal.net