Yeni araşdırmalar göstərir ki, tarixdən əvvəlki avropalıların əksəriyyəti təxminən 3000 il əvvəl Dəmir dövründə tünd dəri, saç və gözlərə sahib olub.
Demokratikmusavat.comxəbər verir ki, alimlər dəri, saç və gözlərin daha açıq olmasına səbəb olan genlərin ilk avropalılarda yalnız təxminən 14 min il əvvəl, Paleolit dövrünün sonrakı mərhələlərində, yəni "Köhnə Daş Dövrü" olaraq da bilindiyini aşkar ediblər. Tədqiqatın baş müəllifi, İtaliyanın Ferrara Universitetinin genetikçisi Silvia Girotto bu açıq rəngli əlamətlər nisbətən yaxın vaxtlara qədər yalnız sporadik olduğunu bildirib.
Daha açıq dəri Avropanın zəif günəş işığında insanlara sağlam sümüklər, dişlər və əzələlər üçün vacib olan daha çox D vitamini sintez etməyə imkan verdiyindən avropalılar üçün təkamül baxımından üstünlüyü ola bilərdi. Lakin daha açıq göz rənginin - mavi və ya yaşıl kimi - böyük bir təkamül üstünlüyü olmadığı görünür və buna görə də onun görünüşü təsadüf və ya cinsi seçim nəticəsində ola bilərdi.
"BioRxiv" preprint serverində fevralın 12-də dərc edilən araşdırmaya görə, Silvia Girotto və həmkarları Qərbi Avropa və Asiyanın 34 ölkəsindəki arxeoloji ərazilərdən 348 qədim DNT nümunəsini təhlil ediblər. Ən qədimi, 45.000 yaşında, 2008-ci ildə Qərbi Sibirin İrtış çayı bölgəsində aşkar edilmiş Ust-İşimdən olan bir fərdin olub və başqa bir yüksək keyfiyyətli DNT nümunəsi İsveçdən olan təxminən 9000 yaşlı SF12 fərdindən əldə edilib.
Əhəmiyyətli olan odur ki, köhnə nümunələrin bir çoxu ciddi şəkildə deqradasiyaya uğrayıb, buna görə də tədqiqatçılar "ehtimallı fenotip nəticəsi" və natamam DNT nümunəsindən göz, saç və dəri rəngini proqnozlaşdıra bilən "HIrisPlex-S" sistemindən istifadə edərək bu şəxslərin piqmentasiyasını qiymətləndiriblər.
"Paleoantropoloqlar hesab edirlər ki, ilk Homo sapiens Avropaya 50-60 min il əvvəl gəlib çatıb, yəni onlar Afrikadakı müasir insan əcdadlarından o qədər də uzaq olmayıblar. Nəticədə, ilk avropalılarda əvvəlcə yalnız tünd dəri, saç və göz genetikası olub ki, bunlar bir-biri ilə əlaqəli yüzlərlə gendən asılıdır", deyə Girotto bildirib.
Bununla belə, Avropada təxminən 14 000 il əvvəl daha yüngül xüsusiyyətlər meydana çıxdıqdan sonra belə, insanlarda nisbətən yaxın vaxtlara qədər - təxminən 3 000 il əvvəl - geniş yayılana qədər nadir hallarda meydana çıxıb.
Yeni bir araşdırma, mis dövründən əvvəl Avropanın bəzi bölgələrində tünd dəri olan insanların tezliyinin hələ də yüksək olduğunu və bəzi bölgələrdə tünd dərilərin daha sonra tez-tez göründüyünü müəyyən edib.
Tədqiqatçılar açıq gözlərin Şimali və Qərbi Avropadakı insanlarda təxminən 14.000-4.000 il əvvəl ortaya çıxdığını, baxmayaraq ki, o dövrdə hələ də tünd saçlar və tünd dərilər üstünlük təşkil edib.
Girottoya görə, açıq dəri üçün genetik əsasın İsveçdə daha açıq gözlərlə eyni vaxtda ortaya çıxdığı görünür, lakin əvvəlcə nisbətən nadir olaraq qalıb.
Tədqiqatçılar bu zaman açıq göz rənginin tezliyində statistik bir "artım" olduğunu bildiriblər, bu, mavi və ya yaşıl gözlərin o dövrdə əvvəl və ya sonradan daha çox olduğunu göstərir.
Barselonadakı Təkamül Biologiya İnstitutunun paleogenetiki Karles Lalueza Foks bəzi avropalı fərdlərin genetik baxımdan nisbətən yeni olan Dəmir dövrünə qədər tünd piqmentasiya üçün genləri miras almasının onun üçün "sürpriz" olduğunu bildirib.
Onun sözlərinə görə, yeni araşdırma daha açıq dəri, saç və göz kimi xüsusiyyətlərin ortaya çıxmasını əks etdirsə də, bu xüsusiyyətlərin təkamül üstünlüyü ola biləcəyinin səbəbləri hələ də tam başa düşülməyib.(qaynarinfo)
