Bakı, 4 mart, AZƏRTAC
Virtual reallıq yalnız görmə və eşitmə ilə məhdudlaşmır. Son araşdırmalar göstərir ki, dad duyğusunun da virtual aləmə inteqrasiyası mümkün ola bilər. ABŞ-dakı Ohayo Dövlət Universitetinin tədqiqatçıları tərəfindən hazırlanmış “e-Taste” adlı cihaz, dilə kimyəvi maddələr ötürərək virtual zövqləri simulyasiya edə bilir.
AZƏRTAC “The Science News” saytına istinadla xəbər verir ki, bu innovativ sistem yeməklərin tərkibindəki kimyəvi komponentləri analiz edərək onları istifadəçinin dilinə uyğun şəkildə təqdim edir. Tədqiqatçılar “Science Advances” jurnalında dərc olunmuş məqalələrində bildirirlər ki, cihaz müxtəlif kimyəvi maddələri birləşdirərək tort, qəhvə və hətta balıq şorbası kimi fərqli ləzzətləri imitasiya edə bilir.
Cihazın işləmə prinsipi beş əsas kimyəvi maddəyə əsaslanır:
∙ Şirin dad üçün qlükoza
∙ Turş dad üçün limon turşusu
∙ Duzlu dad üçün natrium xlorid
∙ Acı dad üçün maqnezium xlorid
∙ Umami (ləzzətli) dad üçün glutamat
Bu kimyəvi maddələr kiçik kanallarda qarışdırılaraq jellər vasitəsilə istifadəçiyə çatdırılır. Elektromaqnit pompası kimyəvi qarışığı ağıza daxil edilmiş nazik boru ilə dilə ötürür. Sistemin effektivliyini qiymətləndirmək üçün tədqiqatçılar 10 iştirakçı üzərində sınaq aparıblar. Onlar cihazın yaratdığı turşluğun müxtəlif intensivliklərini ayırd edə biliblər. Daha sonra 6 iştirakçıya beş fərqli dad – limonad, tort, qızardılmış yumurta, balıq şorbası və qəhvə – tanımaq üçün təlim keçirilib. Nəticədə iştirakçılar bu dadları təxminən 87 faiz dəqiqliklə ayırd edə biliblər. Baxmayaraq ki, cihaz müəyyən dadları təkrarlaya bilir, tam qastronomik təcrübəni yaratmaq üçün təkcə dad kifayət deyil.
Ohayo Universitetinin material mühəndisi Yizhen Jia qeyd edir ki, əsl qəhvə yalnız dadla yox, həm də qoxu və toxunuş hissi ilə dərk edilir. Buna görə tədqiqatçılar qaz sensorları və maşın öyrənməsindən istifadə edərək qoxunun da virtual dad təcrübəsinə inteqrasiyasını araşdırırlar. Bu texnologiyanın mümkün tətbiq sahələrinə immersiv oyunlar və sensor reabilitasiya daxildir. Məsələn, COVID-19 səbəbindən dad hissini itirmiş insanların bərpa prosesində bu sistemdən istifadə oluna bilər. Lakin texnologiyanın geniş yayılması üçün bəzi sosial və psixoloji maneələr var. Maine Universitetindən kompüter alimi Nimesha Ranasinghe bildirir ki, ağzımıza bir cihaz yerləşdirmək məsələsində insanlar ehtiyatlı davranırlar. Görünüş, hiss və rahatlıq amilləri texnologiyanın qəbulu üçün həlledici rol oynayacaq.
Virtual reallıqda dad hissini yaratmağa yönəlmiş “e-Taste” cihazı insan-maşın interfeyslərinin inkişafında mühüm addım hesab edilir. Bu texnologiya gələcəkdə qastronomik təcrübələrin simulyasiyası, oyun sənayesi və hətta tibbi reabilitasiya sahələrində inqilabi dəyişikliklərə səbəb ola bilər. Bununla belə, cihazın rahatlığı və istifadəçi qəbulunun artırılması istiqamətində hələ də araşdırmalar davam edir.
