Cənubi Kaliforniya Universitetinin alimləri sübut ediblər ki, insan beyninin yetkin yaşda belə yeni beyin hüceyrələri (neyronlar) istehsal etmək qabiliyyəti var. Bundan əlavə, bu proses bilişsel funksiyaların, xüsusən də qulaqdan öyrənmə qabiliyyətinin qorunmasında mühüm rol oynayır.
Editor.az bu barədə “The Conversation”a istinadla məlumat yayıb. Əksər neyronlar erkən yaşlarda əmələ gəlsə də, beynin bəzi hissələrində neyrogenez prosesi yetkinliyə qədər davam edir. Bununla belə, onun əhəmiyyəti və koqnitiv funksiyalara təsiri hələ də elmi müzakirə mövzusudur. Siçanlar üzərində aparılan araşdırmalar yeni neyronların yaddaş və məkan öyrənmə ilə əlaqəli olduğunu ortaya qoyub. Lakin bu prosesin insanın idrak qabiliyyətlərinə təsiri hələ də yaxşı başa düşülməyib. Neyrogenezin böyüklərdə idrak funksiyası ilə necə əlaqəli olduğunu öyrənmək üçün alimlər dərmana davamlı epilepsiya xəstələrini tədqiq ediblər. Onlar əməliyyatdan əvvəl koqnitiv testlərdən keçiblər, sonra alimlər onların beyin toxumalarını yeni neyronlar üçün analiz ediblər.
Tədqiqatın nəticələri göstərib ki, daha aktiv neyrogenezi olan xəstələrdə bilişsel funksiyalarda, xüsusilə şifahi öyrənmə sahəsində (qulaq vasitəsilə məlumatı qavramaq və yadda saxlamaq qabiliyyəti) daha az azalma müşahidə olunur. Bu fakt tədqiqatçıları təəccübləndirib, çünki siçanlar üzərində aparılan təcrübələr yeni neyronların daha çox məkan oriyentasiyası ilə əlaqəli olduğunu ortaya qoymuşdu. Yaş irəlilədikcə koqnitiv funksiyalar azalır və epilepsiya və demans xəstələrində bu proses daha sürətli baş verə bilər.
Əldə edilən məlumatların işığında alimlər nörogenezin stimullaşdırılmasının idrak qabiliyyətlərini bərpa etmək üsullarının inkişafında perspektivli bir istiqamət ola biləcəyini təklif edirlər. Tədqiqat qrupu epilepsiya xəstələrində aerob məşqlərdən istifadə edərək neyrojenezin yaxşılaşdırılmasına yönəlmiş klinik tədqiqatlara başlayıb. İlk iştirakçılar testləri uğurla başa vurublar. Metodun effektivliyini qiymətləndirmək üçün əlavə xəstələrin də iştirakı planlaşdırılır.
//Gülnarə Abasova, Editor.az
