ABŞ-da Donald Trampın yenidən hakimiyyətə gəlişi "böyük güclər" arasında rəqabəti radikal şəkildə dəyişdi. Əvvəllər dünyanın bölüşdürülməsi məsələsində bir səngərdə yer alan ABŞ-la Avropa Birliyi indi qarşı-qarşıya gəlməyə başlayıb.
Avropa Birliyi ilə Rusiya arasında yerləşən və zəngin təbii mineral ehtiyatlarına malik Ukraynanı öz aralarında bölüşdürülmək uğrunda savaş açıq müstəviyə qədəm qoyub.
Ukraynaya nəzarət etmək üçün Tramp - Putin sövdələşməsi Avropanin aparıcı dövlətləri olan Fransanı , Almaniyanı və Böyük Britaniyanı ABŞ-a qarşı "qiyam" qaldırmağa vadar edir. Bu reallıq Vaşinqton və Moskvanı "pat" vəziyyətinə salıb.
Müşahidələr göstərir ki , hadisələr getdikcə gərgin xarakter alır:
1.Donald Tramp Avropa Birliyi və Ukraynaya qarşı təzyiqləri artırır;
2. Tramp administrasiyası tərəfindən ticari məqsədlər naminə Ukraynanın şərtlərini nəzərə almadan müharibəninin dayandırılması tələbi ; mövqelər və tərəflər arasında parçalayıcı faktora çevrilib.
3. Avropa Birliyi ölkələri Ukrayna məsələsində radikal addımlar atmağa hazırlaşır;
4. Böyük Britaniya və Fransa başda olmaqla Avropa ölkələri Rusiyanı çökdürməkdə qərarlı görünür;
5. Türkiyənin Ukrayna məsələsində ədalətli mövqe sərgiləməsi Avropa Birliyini cəsarətləndirir.
Hadisələrin gedişi göstərir ki, Avropa ölkələrinin və Türkiyənin mövqeyi nəzərə alnmasa, Ukraynanın taleyini ABŞ-la Rusiyanın həll etməsi mümkün olmayacaq.
Proseslərin bu istiqamətdə inkişafı DÜNYA RİNQ MEYDANINDA aşağıdakı situasiyanın yaranmasına zəmin hazırlayır:
1. Avropa Birliyi parçalana bilər;
2. Türkiyənin mövqeyi Avropa Birliyinin manevr imkanlarını genişləndirə bilər;
3. Türkiyə ilə Avropa Birliyinin bir platformadan çıxış etməsi ; ABŞ və Rusiyanı öz hikkəli mövqelərini yumşaltmağa məcbur edəcək. Çünki ABŞ və Rusiya yaxşı bilir ki, Türkiyə NATO-nun ən əsas vuran qoludur. Türkiyə kimin yanında dursa , o blok və yaxud birlik böyük gücə çevriləcək.
Bundan başqa, məlumdur ki, Türkiyə ən azından Krımın və Krım türklərinin taleyinə biganə qala bilməz. İkincisi isə Türkiyə yaxın gələcəkdə Avropanın ortaq təhlükəsizlik sistemində həlledici rol oynaya bilər.
ABŞ-ın Avropada təsiri azaldıqca, xüsusilə ABŞ qoşunlarının çıxarılmasından sonra Balkan bölgəsinin sabitləşdirilməsində Avropanın xristian və müsəlman dünyası arasında barışdırıcı faktor kimi Türkiyənin əhəmiyyəti danılmaz olacaq.
Bütün bu reallıqlar göstərir ki, Ağ Evin və Kremlin siyasi rəhbərliyi özləri də bilmədən Avropa Birliyi ilə Türkiyənin yaxınlaşmasını tarixi zərurətə çevirirlər .
Qəvami SADIQBƏYLİ
