Bakı. Trend:
“Uzbekkosmos” və “Azerkosmos” Yerin distant zondlanlanmasıməlumatlarından istifadə etməklə torpaqların şoranlıq dərəcəsininilkin qiymətləndirilməsi üzrə birgə layihənin həyata keçirilməsinədair danışıqlar aparırlar.
Bunu Trend-əverdiyi özəl müsahibədə Özbəkistanın (“Uzbekkosmos”) RəqəmsalTexnologiyalar Nazirliyi yanında Kosmik Tədqiqatlar vəTexnologiyalar Agentliyinin direktoru Şuxrat Kadirov bildirib.
“2024-cü ildə “Uzbekkosmos” və “Azerkosmos” arasında Yerindistant zondlaşdırılması məlumatlarından istifadə etməklətorpaqların şoranlaşmasının ilkin qiymətləndirilməsi üzrə birgəlayihənin həyata keçirilməsinə dair saziş imzalanıb. Bu layihəbizim ölkələrdə ekoloji monitorinqin və dayanıqlı torpaqdanistifadənin inkişafına mühüm töhfə olacaq”, - deyə o bildirib.
Onun sözlərinə görə, fəaliyyətə başladığı vaxtdan bəri“Uzbekkosmos” qurumu “Azerkosmos” ilə möhkəm və məhsuldarmünasibətlər qurub. Hər iki qurum mütəmadi olaraq kosmik sahə iləbağlı məsələlərin geniş spektrini ehtiva edən, o cümlədən kosmiktexnologiyaların tətbiqi, normativ-hüququ bazanınmükəmməlləşdirilməsi və milli kosmik infrstrukturun inkişafımövzularında konsultativ görüşlər keçirirlər.
“Əməkdaşlıqda mühüm addım 2022-ci ildə qarşılıqlı anlaşmamemorandumu imzalanması oldu ki, bu da gələcək qarşılıqlı fəaliyyətüçün əsas yaratdı”, - deyə Şuxrat Kadirov qeyd edib.
"Uzbekkosmos"un direktoru vurğulayıb ki, hazırda agentlikAzərbaycan, Türkiyə, Fransa, ABŞ, Böyük Britaniya, Monako, Yaponiyakimi ölkələrin aparıcı agentlikləri ilə fəal şəkildə əməkdaşlıqedir. Əməkdaşlıq ikitərəfli əsaslarda həyata keçirilir."Keyfiyyətli kosmik şəkillər əldə etmək və bu sahədə yenitəklifləri öyrənmək məqsədilə agentlik ABŞ Geoloji Xidməti (USGS)də daxil olmaqla bir sıra şirkətlərlə mütəmadi görüşlər keçirir.Hazırda yeni layihələr və əməkdaşlıq istiqamətləri üzrə fəalmüzakirələr aparılır", - deyə o bildirib.
O vurğulayıb ki, "Uzbekkosmos" beynəlxalq kosmik təşkilatlarda,o cümlədən BMT-nin Kosmosun Dinc Məqsədlərlə İstifadəsi üzrəKomitəsində (COPUOS), BMT ESCAP çərçivəsində həyata keçirilənKosmik Texnologiyaların Davamlı İnkişaf üçün Tətbiqi üzrə RegionalProqramda (RESAP), Türk Dövlətləri Təşkilatında (TDT), MDB-yə üzvdövlətlərin Kosmos üzrə Dövlətlərarası Şurasında və BeynəlxalqAstronavtika Federasiyasında (IAF) Özbəkistanı təmsil edərək mühümrol oynayır. Bu qurumlarda iştirak agentliyə kosmik sahədəbeynəlxalq standartlar və normativlərin hazırlanmasına fəal təsirgöstərməyə imkan verir. Yeni strateji plan çərçivəsində agentlikbeynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirməyi, kosmik tədqiqatlar, Yerinməsafədən zondlanması, kadr hazırlığı, qabaqcıl texnologiyalar vəkosmik məlumatların sosial-iqtisadi inkişaf üçün istifadəsisahələrində birgə təşəbbüslər irəli sürməyi planlaşdırır.
“Ən ambisiyalı layihələrdən biri Özbəkistan və Türk DövlətləriTəşkilatına üzv olan dövlətlərin əməkdaşlığı çərçivəsində 2026-cıildə süni peykin buraxılışı olacaq. Bu layihə bizimyüksəktexnologiyalı kosmik sistemlər yaratmaq potensialımızı vəbeynəlxalq əməkdaşlığa hazırlığımızı nümayiş etdirir. Hal-hazırdalayihə razılaşdırma mərhələsindədir”, -deyə Şuxrat Kadirovbildirib.
Onun sözlərinə görə, agentliyin son illər əsas strategiyasıməlumatların işlənməsi və yeni texnologiyaların praktiki fəaliyyətətətbiqinə yönəlmiş “Downstream” yanaşmasıdır. Dövlətin kosmikmonitorinq proqramının həyata keçirilməsi sayəsində kəndtəsərrüfatı, su təsərrüfatı, torpaq münasibətləri, meşətəsərrüfatı, ekologiya və geologiya da daxil olmaqla, müxtəlifiqtisadi sahələr üçün unikal məlumatlar təqdim olunur. Məsələn,2024-cü ildə Yer səthinin məsafədən zondlanması sistemi vasitəsilə100,000-dən çox dövlət normalarının pozulması aşkar edilərəkmüvafiq qurumlara ötürülüb.
“2025-ci ildə ‘Uzbekkosmos’ Yer səthinin məsafədən zondlanmasıtexnologiyaları vasitəsilə iqtisadi sahələrə fəal dəstək verməyədavam edəcək. Bu, ərazilərin idarə edilməsi, ekoloji nəzarət, kəndvə su təsərrüfatı sahələrində yeni imkanlar yaradacaq, eləcə dəyaranan təhlükələrə operativ reaksiya verməyə imkan yaradacaq”, -deyə o qeyd edib.
Agentliyin direktoru, həmçinin “Uzbekkosmos”un bu sahədə mühümnailiyyətlərini vurğulayıb: ölkənin səkkiz regionunda yaşıllıqzonalarının vəziyyətinə kompleks qiymətləndirmə aparılıb ki, bu daekosistemlərdə baş verən dəyişiklikləri izləməyə imkan verir; kəndtəsərrüfatı torpaqları üzrə rəqəmsal məlumat bazası yenilənib, buisə məhsuldarlığın və əkin sahələrinin dəqiq proqnozlaşdırılmasınakömək edir; monitorinq nəticəsində məhsul yığımı sonrası sahələrinyandırılması hallarının aşkar edilməsi mümkün olub, həmçinin 35bəndin vəziyyətini və su həcmini qiymətləndirmək üçün onlarınrəqəmsallaşdırılması həyata keçirilib.
“Bundan əlavə, agentlik pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA)istifadə etməklə kosmik monitorinqin yeni istiqamətlərini fəalinkişaf etdirir. Faydalı qazıntıların hasilat həcminə nəzarətindəqiq metodlarının tətbiqi, o cümlədən karxana topoqrafikxəritələrin hazırlanması, təbii ehtiyatların uçotunun dəqiqliyiniəhəmiyyətli dərəcədə artırmağa imkan verir”, - deyə o əlavəedib.
Bakı. Trend:
“Uzbekkosmos” və “Azerkosmos Yerin distant zondlanlanmasıməlumatlarından istifadə etməklə torpaqların şoranlıq dərəcəsininilkin qiymətləndirilməsi üzrə birgə layihənin həyata keçirilməsinədair danışıqlar aparırlar.
Bunu Trend-ə verdiyi özəl müsahibədə Özbəkistanın(“Uzbekkosmos”) Rəqəmsal Texnologiyalar Nazirliyi yanında KosmikTədqiqatlar və Texnologiyalar Agentliyinin direktoru Şuxrat Kadirovbildirib.
“2024-cü ildə “Uzbekkosmos” və “Azerkosmos” arasında Yerindistant zondlaşdırılması məlumatlarından istifadə etməklətorpaqların şoranlaşmasının ilkin qiymətləndirilməsi üzrə birgəlayihənin həyata keçirilməsinə dair saziş imzalanıb. Bu layihəbizim ölkələrdə ekoloji monitorinqin və dayanıqlı torpaqdanistifadənin inkişafına mühüm töhfə olacaq”, -deyə o bildirib
Onun sözlərinə görə, fəaliyyətə başladığı vaxtdan bəri“Uzbekkosmos”qurumu “Azerkosmos” möhkəm və məhsuldar münasibətlərqurub. Hər iki qurum mütəmadi olaraq kosmik sahə ilə bağlıməsələlərin geniş spektrini ehtiva edən, o cümlədən kosmiktexnologiyaların tətbiqi, normativ-hüququ bazanınmükəmməlləşdirilməsi və milli kosmik infrstrukturun inkişafımövzularında konsultativ görüşlər keçirirlər.
“Əməkdaşlıqda mühüm addım 2022-ci ildə qarşılıqlı anlaşmamemorandumu imzalanması oldu ki, bu da gələcək qarşılıqlı fəaliyyətüçün əsas yaratdı”, - deyə Şuxrat Kadirov qeyd edib.
"Özbəkkosmos"un direktoru vurğulayıb ki, hazırda agentlikAzərbaycan, Türkiyə, Fransa, ABŞ, Böyük Britaniya, Monako, Yaponiyakimi ölkələrin aparıcı agentlikləri ilə fəal şəkildə əməkdaşlıqedir. Əməkdaşlıq ikitərəfli əsaslarda həyata keçirilir."Keyfiyyətli kosmik şəkillər əldə etmək və bu sahədə yenitəklifləri öyrənmək məqsədilə agentlik ABŞ Geoloji Xidməti (USGS)də daxil olmaqla bir sıra şirkətlərlə mütəmadi görüşlər keçirir.Hazırda yeni layihələr və əməkdaşlıq istiqamətləri üzrə fəalmüzakirələr aparılır", - deyə o bildirib.
O vurğulayıb ki, "Uzbekkosmos" beynəlxalq kosmik təşkilatlarda,o cümlədən BMT-nin Kosmosun Dinc Məqsədlərlə İstifadəsi üzrəKomitəsində (COPUOS), BMT ESCAP çərçivəsində həyata keçirilənKosmik Texnologiyaların Davamlı İnkişaf üçün Tətbiqi üzrə RegionalProqramda (RESAP), Türk Dövlətləri Təşkilatında (TDT), MDB-yə üzvdövlətlərin Kosmos üzrə Dövlətlərarası Şurasında və BeynəlxalqAstronavtika Federasiyasında (IAF) Özbəkistanı təmsil edərək mühümrol oynayır. Bu qurumlarda iştirak agentliyə kosmik sahədəbeynəlxalq standartlar və normativlərin hazırlanmasına fəal təsirgöstərməyə imkan verir. Yeni strateji plan çərçivəsində agentlikbeynəlxalq əməkdaşlığı genişləndirməyi, kosmik tədqiqatlar, Yerinməsafədən zondlanması, kadr hazırlığı, qabaqcıl texnologiyalar vəkosmik məlumatların sosial-iqtisadi inkişaf üçün istifadəsisahələrində birgə təşəbbüslər irəli sürməyi planlaşdırır.
“Ən ambisiyalı layihələrdən biri Özbəkistan və Türk DövlətləriTəşkilatına üzv olan dövlətlərin əməkdaşlığı çərçivəsində 2026-cıildə süni peykin buraxılışı olacaq. Bu layihə bizimyüksəktexnologiyalı kosmik sistemlər yaratmaq potensialımızı vəbeynəlxalq əməkdaşlığa hazırlığımızı nümayiş etdirir. Hal-hazırdalayihə razılaşdırma mərhələsindədir”, -deyə Şuxrat Kadirovbildirib.
Onun sözlərinə görə, agentliyin son illər əsas strategiyasıməlumatların işlənməsi və yeni texnologiyaların praktiki fəaliyyətətətbiqinə yönəlmiş “Downstream” yanaşmasıdır. Dövlətin kosmikmonitorinq proqramının həyata keçirilməsi sayəsində kəndtəsərrüfatı, su təsərrüfatı, torpaq münasibətləri, meşətəsərrüfatı, ekologiya və geologiya da daxil olmaqla, müxtəlifiqtisadi sahələr üçün unikal məlumatlar təqdim olunur. Məsələn,2024-cü ildə Yer səthinin məsafədən zondlanması sistemi vasitəsilə100,000-dən çox dövlət normalarının pozulması aşkar edilərəkmüvafiq qurumlara ötürülüb.
“2025-ci ildə ‘Uzbekkosmos’ Yer səthinin məsafədən zondlanmasıtexnologiyaları vasitəsilə iqtisadi sahələrə fəal dəstək verməyədavam edəcək. Bu, ərazilərin idarə edilməsi, ekoloji nəzarət, kəndvə su təsərrüfatı sahələrində yeni imkanlar yaradacaq, eləcə dəyaranan təhlükələrə operativ reaksiya verməyə imkan yaradacaq”, -deyə o qeyd edib.
Agentliyin direktoru, həmçinin “Uzbekkosmos”un bu sahədə mühümnailiyyətlərini vurğulayıb: ölkənin səkkiz regionunda yaşıllıqzonalarının vəziyyətinə kompleks qiymətləndirmə aparılıb ki, bu daekosistemlərdə baş verən dəyişiklikləri izləməyə imkan verir; kəndtəsərrüfatı torpaqları üzrə rəqəmsal məlumat bazası yenilənib, buisə məhsuldarlığın və əkin sahələrinin dəqiq proqnozlaşdırılmasınakömək edir; monitorinq nəticəsində məhsul yığımı sonrası sahələrinyandırılması hallarının aşkar edilməsi mümkün olub, həmçinin 35bəndin vəziyyətini və su həcmini qiymətləndirmək üçün onlarınrəqəmsallaşdırılması həyata keçirilib.
“Bundan əlavə, agentlik pilotsuz uçuş aparatlarından (PUA)istifadə etməklə kosmik monitorinqin yeni istiqamətlərini fəalinkişaf etdirir. Faydalı qazıntıların hasilat həcminə nəzarətindəqiq metodlarının tətbiqi, o cümlədən karxana topoqrafikxəritələrin hazırlanması, təbii ehtiyatların uçotunun dəqiqliyiniəhəmiyyətli dərəcədə artırmağa imkan verir”, - deyə o əlavəedib.
Şuxrat Kadirov qeyd edib ki, proqnozlaşdırılan gələcəyə eynizamanda peyk məlumatları əsasında kənd təsərrüfatında buxarlanmanınvə sudan istifadənin qiymətləndirilməsi üzrə layihənin inkişafetdirilməsi daxildir. Ölkənin üç regionunu əhatə edən pilotlayihələr su resurslarının izafi istifadə hallarını üzə çıxarmağavə onların saxlanılması üzrə ölçülər təklif etməyə kömək edəcək ki,bu da iqlim dəyişikliyi şəraitində xüsusi önəm kəsb edir.
“Uzbekkosmos” eyni zamanda Özbəkistanda Beynəlxalq AstronavtikKonqres keçirməyi planlaşdırır ki, bu da milli kosmikinfrastrukturun inkişafı üçün vacib addım olacaq. Özbəkistan2028-ci ildə bu vacib hadisənin keçirilməsi üçün ərizə təqdimedəcək və bu ölkəyə beynəlxalq kosmik təşkilatlarla əməkdaşlıq üçünyeni imkanlar vermiş olacaq”, -deyə o bildirib.
Onun sözlərinə görə, agentlik eyni zamanda 2025-ci ildə kosmiktexnologiyaların və NASA kimi aparıcı qlobal təşkilatlarlaəməkdaşlığın genişləndirilməsinə yönəlmiş maarifləndiricilayihələrin icrasına hazırlaşır.
“İnnovativ kosmik infrasturkturun yaradılması, insani kapitalıninkişafı, eyni zamanda Ayın və Marsın tədqiq olunması üzrəbeynəlxalq proqramlarda iştirakı nəzərdə tutan, Milli KosmikProqramın 2035-ci ilə qədər hazırlanması əsas layihə olaraqqalmaqdadır”,-deyə Şuxrat Kadirov bildirib.
