İstənilən keçmiş koloniyanın metropoliyadan tam ayrılıb həqiqətən də müstəqil dövlətə çevrilməsi obyektiv olaraq uzun çəkən və ağrılı bir prosesdir.
Məşhur “Zorən diplomat” əsərini yada salaq – Albaniyada Türkiyənin səfiri təyin edilmiş müəllif, yazıçı və diplomat Yakup Kadri Karaosmanoğlu xanımı ilə avtomobilində Tiranaya gedərkən yolda mühərrik xarab olur, o da məcbur dayanıb maşını təmir etməyə çalışır. Birdən ətrafdakı zəmidən çıxan bir ahıl insan maşının üstünə taxılmış hilallı al türk bayrağını görcək “Sultan gəldi!” deyib avtomobilin qarşısında diz çöküb bayrağı öpür, səfirə də şikayətini, narazılığını çatdırır, deyir “biz bilirdik ki, sultan bizim dadımıza çatacaq”. Müəllifin qələmə aldığı bu hadisə təxmini 1930-cu illərin ortalarında baş vermişdi, halbuki Albaniya hələ 1912-ci ildə müstəqil olmuşdu.
Bizdə də bu proses olduqca ağrılı və uzun sürdü, keçmiş koloniyadan həqiqətən müstəqil dövlətə çevrilməyimizin dəqiq təsdiqi artıq 5 il öncə, 2020-ci ildə son olaraq baş verdi.
Hazırkı olaylar da o zamandan intensiv xarakter almış proseslərin yan təsirləridir. Azərbaycan bu dövrdə nəinki keçmiş metropoliya, Moskva, habelə bizə təzyiq göstərməyə cəhd edən digər güc mərkəzləri – Paris, Brüssel, Tehran, yaxud Vaşinqtonun (Biden administrasiyası dövründə) diktəsindən əsla asılı olmayacağını aydın və qətin şəkildə nümayiş etdirirdi ki, bu da çətin kimsənin xoşuna gələydi.
